Edhe pse një jurist, me një praktikë rreth 25 vjeçare, ka
sugjeruar, që ata që janë “jashtë valles” dhe “jashtë Shqipërisë“ bëjnë mirë të
mos shprehen për këto probleme, unë po marr kurajën e po shpreh disa ide të
cekta, se pse drejtësia jonë do vuajë edhe të paktën një dekadë nga sëmundja e
“mosdhënies drejtësi”. Janë thjesht hamendësime të cekta duke krahasuar
sistemin anglo-sakson të vendit ku jetoj, me ato ç’kam parë dhe ç’kam dëgjuar për
Sistemin Juridik Shqiptar gjatë 25 vjetëve të fundit , por edhe dy dekada më
parë.
Në mars të vitit 1994, një miku im avokat nga Mejni vizitoi
Korçën dhe ishte shumë kureshtar të mësonte se ç’ndodhte në çdo sektor të jetës
shqiptare. Mes shumë vizitash bëmë edhe një në Gjykatën e Rrethit dhe na u dha
mundësia edhe të takonim një gjykatës, I cili fliste anglisht dhe mund t’I
përgjigjej vetë pyetjeve të avokatit amerikan. Korridoret ishin shumë rrëmujë,
por e njëjta gjë ishte edhe në zyrën e gjykatësit, ku hynin e dilnin sekretare,
avokatë, të njohur, ish të dënuar e të tjerë njerëz. Miku im u bë kureshtar dhe
më pyeti se ç’janë këta që hyjnë e dalin dhe pasi e mësoi qeshi nën buzë. Zyra
e gjykatësit ishte pak ta quajmë “han me dy porta”. Më vonë më spjegoi se sa e
pamundur ishte të takoje një gjykatës në Amerikë dhe sidomos kur kishe një
çështje me të.
Sigurisht që gjendja sot, pas 20 vitesh nuk i ngjet aspak
asaj, që pashë atë vit bashkë me avokatin amerikan. Ka vetëm diçka të njëjtë.
Gjykaësit që nuk kanë dalë në pension. Ata tani janë në zyra të tjera, me roje
dhe makina metaldalluese në hyrje të gjykatës dhe në zyrat e tyre apo në
korridore nuk ka më rrëmujë. A dinë më shumë se dinin 20 vjet më parë edhe pse
e kam me dyshim po them se- PO. Kushdo pas një periudhë shtesë prej 20 vitesh
diçka mëson më shumë rreth profesionit.
Niveli intelektual i gjykatësve edhe pse mund të jetë i
përmirësuar, ka një kusur shumë të madh, të cilin e kam përmendur edhe në
shkrime të tjera më parë.
Juristët shqiptarë që janë diplomuar prej vitit 1974 e deri
më 1989, me përjashtime të rralla kanë qënë ndër nxënësit më të dobët të
gjimnazeve, që mund të shkonin në Universitet. Sidomos ata të diplomuar deri në
vitin 1985-86, që kanë qënë të brezave që i kam njohur. Arsyeja ka qënë e
thjeshtë. Diktatura e goditi deri në rrënjë Sistemin e Drejtësisë sepse nuk i
duhej të mbrohej e Drejta. Thjesht i duhej të mbrohej Vija e Partisë, që ishte
një vijë dredharake, që e përcaktonte Komandanti. Gjykatësit e Prokurorët duhet
të dinin sa më pak e të ishin të aftë të bënin sa më pak pyetje rreth
Drejtësisë dhe Moralit. Të ishin të verbër(si e kërkon drejtësia me peshore dhe
shpatë) dhe të vinin nga familje që ishin të çimentuara rreth Partisë. Në
gjykatë shpesh favorizoheshin karrierat e sekretarëve, të cilët ishin të rinj
që nuk kishin fituar dot të drejtat e studimit për shkak të notave shumë të
ulëta, por që eksperienca në mbajtjen e proces-verbaleve gjatë gjyqeve i
ndihmonte që me korrespondencë të bëshin juristë dhe më tej gjykatësa. Mendoni
pak të dashur miq se ç’farë sensi të drejtësisë mund të kishte psh gjyqtari
faqekuq Stavri Kallço, që nuk mund të shkonte dot në shkollë se kishte një kokë
pak dembele(kërcente shumë mirë valle në grupin e Pallatit të Kulturës), por
ishte në gjendje që jo vetëm të gjykonte njerëz më vonë, por edhe të drejtonte
Gjykatën e Apelit në Korçë.
(vijon)
No comments:
Post a Comment