Teoria e mësipërme është krejt e logjikshme dhe nëse je në
gjendja ta përdorësh, të sjell jo vetëm dobi, por edhe të ve në raporte të mira
me njerëzit dhe me opinionin shoqëror. Mund të të përmendin për mirë për
tolerancën, vetpërmbajtjen bile edhe për shpirtmadhësinë. Por jo kushdo mund ta
bëjë këtë gjë. E para, një njeri i tillë jo vetëm duhet të ketë një mendje të
kthjellët, por të jetë edhe në gjendje të kontrollojë emocionet. Zakonisht këtë
e bëjnë ose njerëz të lindur me këtë “program”(për të përdorur në mënyrë banale
një krahasim me botën e kompjuterave), ose dikush, që është shumë i stërvitur
në Joga. Njerëzit e zakonshëm dhe sidomos ata të rrëmbyerit(impulsivët)
reagojnë në mënyrë emocionale ndaj diçkaje që ju duket e padrejtë apo e
pamoralshme. Kuptohet që shkalla e reagimit është në varësi të karakterit, por
dhe nuk është e pandryshueshme. I njëjti njeri mund të ndryshojë me moshimin,
po të jetojë në një vend më të qytetëruar, po të arsimohet më shumë, po t’i
kushtohet më tepër jetës shpirtërore etj.etj. Pra edhe sjellja e tij në raport
me njerëzit e njohur apo miqtë është relative. Për më tepër, në njerëzit ku
mbizotëron pasioni dhe çasti, edhe reagimi i tyre varet shumë edhe nga gjendja
shpirtërore në të cilën ndodhen.
Le të kthehemi edhe një herë në “Shtrati I Prokustit”, të
ciin duam apo nuk duam e kemi brenda vetes. Sigurisht, që jo të gjithë veprojmë
mizorisht si Prokusti, por dashje pa dashje veprimet e miqve ndaj , nesh, ndaj
shoqërisë, apo dhe brenda familjes së tyre, ja nënështrojmë tërësisë të
standarteve morale që kemi në kokë dhe të cilën unë po e quaj në këtë shkrim si
Shtratin që vjen nga Mitologjia Greke. Një tjetër i njohur, thotë që le t’ja
lemë gjykimin e të tjerëve të Plotfuqishmit, por si del më vonë në shkrimet e
tij, ai vetë nuk beson në ekzistenca e Zotit. Nuk mund të them se e bën për
Hipokrizi. Ndoshta e ka nga vetpërmbajtja, por edhe ai nuk e mohon ekzistencën
e standartit moral , që e udhëheq, dhe kontrollin e pavetdijshëm, që i bën
qenia jonë sjelljeve të të tjerëve, duke i krahasuar me atë standart. Ndryshimi qëndron vetëm në qëndrimi i jonë
apo reagimi ndaj sjelljes dhe jo nëse e futim në “shtrat” për ta kontrolluar
sepse kjo e fundit ndodh në mënyrë të pavetëdijshme. Le të marrim një
shembull të rëndomtë: “Një nëpunës, i njohuri jone, të cilin e dinim për njeri
me një moral normal, fillon dhe merr rryshfete. E meson, sepse e dinë të gjithë
dhe ai nuk e fsheh, por kur do të mbarosh edhe vetë një punë, e kupton që po të
sjell rrotull se nuk mund të të marrë para.”
Nëse dë marrim 5 njerëz të ndryshëm me standart moral të
përafërt, reagimet ndaj tij do jenë të ndryshme.
I pari do ja përplasë në sy duke e shoqëruar edhe me fyerje.
I dyti (dekartiani) do i lerë të kuptojë me marifet se e ka
marrë vesh dhe do e realizojë punën që kërkon ose do dërgojë ndonjë peshqesh të vogël me të tretë.
I treti do presë të ketë edhe një numur njerëzish rrotull e
ta fyejë publikisht.
I katërti nuk do i thotë gjë por do e tregojë kudo ku do i
jepet mundësia.
I pesti nuk do reagojë por do ndërpresë çdo lloj
marëdhëniesh me atë njeri.
Mund të ketë edhe reagime të tjera, por them që këto janë më
të përgjithshmet, në njerëz nuk i ngjajnë nëpunësit të korruptuar.
Cfarë ndodh automatikisht me të gjithë ne? Jo vetëm sjelljen
e të korruptuarit, që ja nënshtruam “Shtratit” tonë, por të njëjtën gjë bëjmë
me reagimin e të pestëve. Duam nuk duam do e gjykojmë nëse është si duhet, apo
është kaluar masa, ose nëse mirë ishte të reagonte si numuri X.
(vijon)
No comments:
Post a Comment