Arkitektët e jashtëzakonshëm dhe fuqiplotë!

 

Në Shqipëri janë disa të tillë. Të gjithë të huaj. Të gjithë të emëruar nga Rama pa dekret zyrtar. Me porosi me gojë. Një prej tyre quhet Peter Uilson, është Australian dhe ka në kontroll të plotë arkitekturën në Korçë. Tjetri është belgu Xaveer De Geyter, që është fuqiplotë në Vlorë. Të tjerët, për shkak të kohës, po i lemë t’i zëmë në gojë njëherë tjetër.

Dje, pasi shkrimi “Stadiumi “klandestin”” u lexua nga një numur njerëzish, mësova diçka që nuk e dija se do e kisha shkruar ndryshe atë shkrim të karakterit të një observimi profesional. Nga disa burime të afërta me klanet e PS-së mësova se në rastin më të mirë, firma daneze “CERBA” ka si mentor famëziun Uilson, ndërsa në rastin më të keq, ai është autori i vërtetë i projektit fitues. “Socialistët e rëndësishëm” e dinin projektin fitues, sepse mentor-autori ishte dhe në Juri! Gjithshka e përcaktuar që më parë në korridoret e errëta  dhe paradhomat e kryeministrisë.

“Po normal!” – do vijë përgjigja më idiote dhe më justifikuese shqiptare. “Kryeministri i ka paratë e qeverisë dhe ai do vendosë për projektet.”

Nuk është normale! Eshtë e fëlliqur! Eshtë fyerje për popullin e Korçës, por edhe për gjithë studio e tjera të huaja (shqiptaret i kanë asfiksuar me kohë) që morrën pjesë në këtë të ashtuquajtur konkurs.

“Po le të kishin bërë një projekt të saktë pa do ja u kishim falur edhe m..sillëqet!” – do thoshte dikush që do të zbutë gjakrat dhe unë do pajtohesha edhe me të. Edhe pse po të kisha në dorë nuk do e lejoja Uillsonin të afrohej deri në Plloçë!

Nuk është çudi që ai palo-arkitekt të ketë gisht, sepse kompleksi të kujton idenë e tij për një kompleks të natyrës mesjetare rreth Katedrales të paraqitur më 2009. Për fat të mirë, edhe puthadorësit e Ramës , Blushi dhe Peleshi, atë kohë në Juri, kërkuan që qendra të modifikohej. I njëjti koncept arkitekturor vjen tani në një zonë sportive, që duhej të karakterizohej nga hapësirat, gjelbërimi dhe vëllimet e harkuara.

Rreth 40 vjet më parë, mendohej që stadium “Skënderbeu” të rikonstruohej dhe për këtë u angazhua arkitekti Aleko Papakozma. Ndonëse me pak përvojë projektuese dhe në kushtet e materialeve të ndërtimit tepër të kufizuara, projekti i tij “mbante më erë“ stadium se ky konglomerat mesjetar. 40 vjet më vonë të arrihet në absurditete të tilla duke ju lënë dorë të lirë arkitektëve me shije arkaike si Uilson. Eshtë për të vënë kujen.

Diçka e ngjashme po ndodh edhe në Vlorë, ku specialistët janë të indinjuar dhe thonë hapur se studioja belge po shkatërron perlën e bregdetit. I njëjti arkitekt “i jashtëzakonshëm” edhe pse i padëdëshëruar në Vlorë, fiton projektin e stadiumit me një sërë kullash përreth, ndonëse projektet e tjera ishin më të mirë.

Po përse imponon Rama të tillë “komisarë arkitektë“?

Në regjimet autokratike gjithnjë gjenden arkitektë, që kuptojnë shijet e autokratit dhe projektojnë si kërkon ai. Përgjithësisht ky lloj specialisti është diçka tek niveli i mediokrit, ose një sharlatan, që nuk e ka për gjë të shkelë mbi parimet kryesore të arkitekturës së sotme europiane. Ndoshta, me dinakërinë e tyre ata kuptojnë mllefin e “piktorit të dështuar”, që nuk do të shohë të suksesshëm bashkëmoshatarët e tij shqiptarë. Eshtë i njëjti mllef, që kishte Rama ndaj artistit Kristaq Rama, të cilit nuk ju afrua dot kurrë për nga niveli profesional.

 

*Në foto është renderi i firmës Bolles+Willson, që donte të kthente qëndrën e Korçës në qëndrën e një qyteze mesjetare.