(vijim)
E kalova thuajse gjithë gushtin në Athinë, si një turist
kureshtar me pak para në xhep, por me dëshirë për të parë sa më shumë dhe për të
kuptuar ç’është ky qytet i huaj, që funksionon me një sistem ekonomik shumë më
të ndryshëm se ai ku kisha kaluar thuajse gjithë jetën time. Shkoja nga
Akropoli tek një plazh në Paleo Faliro, nga Mikrolimano tek Universiteti i
Athinës, nga aeroporti i vjetër në Glifadha tek pallati i sportit “Paqe dhe Vëllazërim”.
Nuk kisha aparat fotografik, por në mendje i “fotografova” pjesët e Athinës që
përshkrova, ndërtimet e tyre dhe njerëzit. Ndjehesha i lirë sepse isha vetëm
vizitor edhe pse nga një vend i varfër, por nuk mendoja që të hyja në një punë,
që të ishte larg asaj që bëja në Shqipëri edhe pse pagesa ishte shumë më e
lartë se ajo që merrja edhe nga projektet private që posa kishin nisur.
Edhe pse në një muaj nuk arrija të kuptoja shumë nga jeta
politike-shoqërore e Greqisë, më dukej se kishte diçka që nuk shkonte në
marëveshjen e fshehtë për emigrim të dy vendeve. Të dy qeveritë kishin pranuar
statusin e qytetarit të “dorës së dytë“ për emigrantët shqiptarë. Me qindra
inxhinierë, mjekë, mësues, ushtarakë shqiptarë kishin emigruar në Greqi, por jo
vetëm që nuk kishte asnjë program qeveritar për t’i ndihmuar të integroheshin
në jetën e vendit apo në profesione të përafërta me ato që kishin bërë në
Shqipëri, por nuk kishin asnjë mbrojtje nga lëvizja e fuqishme sindikaliste
greke. Shqiptarët ishin të tradhëtuar nga qeveria e tyre dhe dy herë të
tradhëtuar nga qeveria dhe shoqëria greke. Edhe pse në kohën e vizitës sime të
parë, në fuqi në Greqi ishte e djathta e Micotaqis, marëveshja ishte bërë me
komunistët Ramiz Alia dhe Fatos Nano dhe vazhdoi po e njëjtë edhe me Qeverinë e
Stabilitetit dhe ardhjen në fuqi të Berishës.
Emigrantët shqiptarë nuk kishin zërin e tyre në gjithë këtë çështje
sepse në Shqipëri i kishin humbur punët për shkak të ndryshimit të sistemit dhe
në Greqi arrinin të siguronin një mirëqënie shumë më të lartë se sa ajo e atyre
që punonin në Shqipëri. Kjo i vuri në masë në pozita inferioriteti ndaj
vendasve edhe pse shqiptarët mund të ishin më të arsimuar dhe më punëtorë se
një pjesë jo e vogël e grekëve.
Në Korçë në atë kohë vërtiteshin një numur tregëtarësh dhe
investitorësh grekë, të cilët nuk gëzonin ndonjë emër të mirë, por është e kuptueshme
që në fillim, në një vend të pastabilizuar me ligje dhe ekonomikisht si Shqipëria
e vitit 1992, më të guximshmit nga biznesmenët e huaj do ishin aventurierët dhe
të dyshimtit. Por dukej që grekët kishin krijuar lidhje të mira në Tiranë, që në
kohët e qeverisë puniste dhe asaj të Stabilitetit dhe të njëjtën gjë po
vazhdonin në kohën e qeverisë Meksi. Nuk ishte e vështirë që me rryshfete të
“futje në thes” qeveritarë të lartë deri në ministra.
“Superioriteti inorant” i grekëve manifestohej më hapur dhe
më shëmtuar në pikat doganore. Ato ishin kthyer në pika korrupsioni dhe të
poshtërimit të shqiptarëve të varfër, që donin të bashkoheshin me familjet e
tyre në Greqi, ose të zinin punë në vendin fqinjë. Oficerët grekë të kufirit
dhe doganierët ishin ndër njerëzit më të korruptuar dhe më xhahilë, që më ka
zënë syri gjatë jetës sime. Në disa orë pritjeje në anën greke të doganës së
Kapshticës mund të bëheshe menjëherë një armik i grekëve, po qe se do
përgjithësoje të gjithë fqinjët juglindorë me përfaqësuesit e administratës
greke në kufi. Jashtë doganave të tyre bënin ligjin trafikantët shqiptarë të
njerëzve, të cilët paguanin shuma të majme në xhepat e oficerëve grekë për çdo
shqiptar që kalonte me vizë fallco. Bëhej fjalë për qindra njerëz në ditë. Në
varësi të humorit të oficerëve të turnit sportelet mbylleshin për orë të tëra,
njerëzit që prisnin në rradhë i shtynin drejt kufirit shqiptar duke thirrur “Piso,
stin Allvania!”(“Prapa në Shqipëri!”) pa pyetur nëse ishin të moshuar, të sëmurë
apo gra me fëmijë. Cilido europian që do shihte ato shfaqje të shëmtuara në
doganën greke do tmerrohej nga mungesa e qytetërimit e oficerëve dhe nga përulja
e shqiptarëve të varfër. Por kjo nuk ju bënte përshtypje as politikanëve grekë
që kalonin herë herë kufirin dhe as atyre shqiptarë.
Kam qëlluar një mbrëmje duke pritur në rradhë për disa orë,
ndërsa grekët nuk di se për ç’arsye absurde kishin ndalur kontrollin e vizave.
Para meje një grua me një të moshuar në një karrige me rrota, të cilin do e
shpinte në një spital të Selanikut e lutej për ta kaluar duke mbajtur në dorë
dy pashaporta me viza. Nuk të vriste vetëm mungesa e dhembshurisë të oficerëve
grekë, por ndodhi që në atë kohë kthehej nga Greqia ministri i shëndetsisë
Tritan Shehu, i cili e pa të gjithë skenën dhe nuk bëzani. Dikush nga turma i tha
gruas së re t’i kërkonte ndihmë ministrit shqiptar, por ai ndërkohë kishte
vulosur pasaportën e tij dhe bashkë me një shoqërues u larguan me të shpejtë.
Ne shqiptarët që prisnim në rradhë ishim të braktisur nga të gjithë. Nuk di nëse
ekzistojnë të atyre skenave, por asnjë kanal televiziv apo gazetë shqiptare nuk
vinte të dëshmonte për emigrantët e përvojtur në sportelet e kufirit grek.
Duket të gjithë ishin në “xhepat” e administratës greke, se skena të ngjashme
kishte edhe tek muri i ambasadës greke në Tiranë. Mbetej vetëm të na detyronin
të qepnim edhe një shqiponjë në rrobat tona, sikundër ju kishin bërë dikur me
yllin e Davidit çifutëve në Gjermani. Edhe nazistët kishin bashkëpunëtorë mes çifutëve,
por ne kishim kundër gjithë administratën tonë.
Historitë e kalimit të kufirit nga malet ishin edhe më
ngjethëse. Veprimet e ushtarëve grekë, që zinin shqiptarët që po kalonin
kufirin ilegalisht ishin nga më çnjerëzoret. Nuk kishte vetëm fyerje dhe
rrahje. Fëmijët e hazdisur grekë, që bënin shërbimin ushtarak një vjeçar
detyronin klandestinët të rrihnin njëri tjetrin ose edhe të kryenin marëdhënie
seksuale. Të gjitha këto nën kërcënimin e armëve të të ashtuquajturve të rinj
europianë.
(vijon)
No comments:
Post a Comment