(vijim)
Sigurisht që zgjidhje mund të ketë nga më të ndryshmet dhe
të lidhura edhe me shumë materiale të quajtura “ecofriendly”, por e rëndësishme
është ndryshimi i filozofisë së projektuesve rreth ndërtimit. Konceptet
minimaliste, ato të lidhjes së ndërtimit me natyrën, të fundshmërisë së
rezervave natyrore, të krijimit të strukturave që vetprodhojnë energji duhet të
jenë prioritet në shkollat e arkitekturës. Nëse vërtet si arkitekt nuk mund t’i
mbushësh mendjen një investitori, që do një banesë si kështjellë, fund e krye
me mermer dhe material të tjera të rënda e të kushtueshme, por kur vjen fjala
në projektimin e banesën tënde përdor të njëjtën llogjikë, atëhere dëshmon se
ke boshllëqe të mëdha në formimin si specialist.
Frank Gehry hodhi idetë e tij të para arkitekturore në
projektet e shtëpisë së tij dhe ato të miqve të tij, projekte që u pritën me
shumë rezervë dhe u kritikuan, por ato përbënë bazën për realizimin konkret të
koncepteve të tij, që më pas sollën arritje të jashtëzakonshme tek veprat më të
njohura të tij. Kjo ka ndodhur gjatë gjithë njëqind viteve të fundit në
arkitekturë. Idetë revolucionare në arkitekturë nuk mund të lindin as në kokat
e investitorëve dhe as në ato të pushtetarëve sado me fantazi apo të kulturuar
të jenë. Janë arkitektët që duhet t’i futin duke arritur të mposhtin
rezistencën e madhe të industrisë së ndërtimit.
Një nga drejtimet, në të cilat duhet përqëndruar përpjekja e
arkitektëve dhe urbanistëve për të krijuar qendra banimi më të shëndetshme, është
krijimi i qyteteve dhe fshatrave satelite në të cilat nuk ka nevojë të ketë ndërtime
stërmëdha. Prirja duhet të jetë, që në vitet ’50 të këtij shekulli betoni i armuar
të mos përdoret më në banesat dhe në gjithë ndërtimet njëkatëshe qofshin
komplekse tregëtare, magazina, njësi prodhimi etj. I njëjti kriter duhet të
ndiqet edhe për të gjitha ndërtimet turistike.
Nëse në ndërtimet e dimensioneve të vogla ( sidomos përsa i
përket lartësisë dhe numurit të kateve), zgjidhjet me konstruksione më të lehta
mund të zbatohen me më pak vështirësi dhe mund të hyjnë në stil të gjërë, për
ndërtimet mbi 3-4 kate zëvendësimi i b/armesë është më i zorshëm. E megjithatë në shumë vende të botës sot,
sidomos në ato nordike, po ngrihen edhe ndërtime
mbi 10 katëshe me konstruksion druri.
Në vendet e Ballkanit në përgjithësi dhe veçanërisht në
Shqipëri është shpejt për të folur për ndërtime shumëkatëshe me strukturë mbajtëse
druri, sepse tradita e prodhimit , stazhionimit dhe aplikimit në ndërtim e drurit
nuk është shumë e pasur. E megjithatë ka shumë ç’të mësohet edhe nga ndërtimet
e vjetra të Beratit, Gjirokastrës, Shkodrës, Korçës etj. Në një pjesë të tyre
ka zgjidhje shumë të “mënçura” dhe elegante, të cilave arkitektët dhe inxhinierët
duhet t’ju rikthehen, sidomos kur bëhet fjalë për daljet konsol apo për lloje të
ndryshme çatish. Një traditë gati e humbur është ajo e mbulesës së çative me
furde, të cilat krijojnë mundësi për të mbuluar edhe hapësira shumë të mëdha se
janë shumë herë më të lehta nga tjegullat.
Por më e rëndësishmja mbetet filozofia e arkitektëve, e cila
duhet të ndryshojë nga parimet e “arkitekturës moderne” drejt parimeve të një
arkitekture më “modeste”, më organike dhe më në përputhje me natyrën. Dhe kjo
presupozon largimin nga “downtowns” me silueta vertikale imponuese, drejt vendbanimeve
me dimensione më njerëzore, që do sjellë natyrshëm edhe largimin nga strukturat
e betonit të armuar dhe në uljen e prodhimit të çimentos.
Si do jetë një metropol pa struktura betonarme?
Ndoshta përgjigja, e cila kërkon më pak imagjinatë është : Sa më pak metropole!
No comments:
Post a Comment