“Perversiteti” në poezi (fund)

(vijim)

Le të prekim pak edhe një lloj “perversiteti” tepër të veçantë, që shpesh ngatërrohet me atdhedashurinë. Nacionalizmi, që në shumicën e rasteve shoqërohet me racizëm dhe urrejtje, ka arritur të prekë deri në poetë të nivelit të Kipling, që është i pari autor në gjuhën engleze, që ka marrë çmimin Nobel në letërsi. Në një nga poezitë e tij “Detyra e Njeriut të Bardhë“ ka vargje, që përmbajnë një racizëm të frikshëm: “Në sup i Bardhë merr peshën-/ Në front ajkën dërgo-/ Të ndih popujt e mefshtë/ Le t’jet yt bir hero/ Të presë në t’madh rrezik/ Me t’egërve në hall/ Të kapë robin e ndyrë, të lig / Sa fëmi aq edhe djall.”

Kiplingu në disa nga krijimet e tij, jo vetëm është munduar , që llogjikisht të spjegojë, që nevoja për qytetërim, i ngarkon vendet e zhvilluara (Anglinë e tij) me detyrën e “pushtimit të të egërve’ duke sakrifikuar për këtë edhe bijtë më të mirë të Kombit?!!

Një poezi me nam të keq, është “Himni i urrejtjes” e shkruar në vitin 1914 nga poeti gjerman (me origjinë hebre) Ernst Lissauer. Një nga strofat e saj është: “Ne do urrejmë parreshtur dhe me etje/ S’do lemë të na shkojë e jona urrejtje/ Urrejtje nga toka, urrejtje nga deti/ Urrejtje në koka, urrejtje nga derti/ Urrejtja e çekanit, urrejtja e kurorës/ Shtadhjet’ milion urrejtje dora dorës./ Të njëjtë kemi urrejtjen, të njëjtë dashurinë/ Veç një do të urrejmë dhe viteve që vinë/ - ANGLINE “

Kjo poezi u shpërnda në miliona kopje dhe lexohej nga gjithë gjermanët në vitet e Luftës së Parë Botërore, bile u përkthye dhe u botua edhe në vende neutrale.

Por kësaj ndienje “perverse” të urrejtjes ndaj “njerëzve të tjerë“ nuk i kanë shpëtuar dot shumë poetë të shekulljve të XIX dhe XX, kryesisht për motive nacionalizmi, por edhe ideologjike. Në rininë e tij, Kadareja nën shembulllin e poetëve sovjetikë, shkruante poemën “Endërr industriale”, ku “të ashtuquajturave plane” të imperializmit amerikan për të goditur me raketë “qytetin e ri socialist” i përgjigjej “ Por mos harro/ O kapital i dhjamur/ Se dhe ne i kemi shënjuar qytetet tuaja/ Plot xhaz, rrëmujë dhe reklama…”

Në kohën e sotme këto vargje tingëllojnë si të jenë shkruar nga Osama Bin Laden, që gjithashtu shkruante vargje me urrejtje ndaj amerikanëve dhe dashuri për popujt myslimanë!

Unë nuk besoj në “teoritë“ se arti dhe letërsia “kanë një mision”. Ideja e misionit dhe misionarëve është tepër ideologjike, e kufizuar deri edhe e manipuluar. Besoj në lirinë e krijuesit për të shkruar atë, që mendon edhe ndjen.

Përgjejësia në përhapjen ose në mungesën e kritikës ndaj “perversitetit në arte” bije mbi shoqërinë. Eshtë ajo, që duhet (jo me çensurë), t’ju spjegojë njerëzve më të thjeshtë dhe sidomos adoleshentëve dhe fëmijëve, se ç’është e moralshme dhe ç’shtë e dënueshme, ç’është e pranueshme dhe ç’farë është e turpshme.

Dhe reagimi i pjesës më intelektuale të shoqërisë nuk duhet të ketë të njëjtin “perversitet’.

Në vend të “kryqëzohet” apo “të nderohet me çmime”, apo të thirret në studio televizive Rita Petro për shembull, për poezitë e saj, njerëzit e letrave duhet të thonë pa ekuivoke, që janë “perverse”, tejet të dobëta artistikisht dhe që në fund të ditës, nuk mbajnë erë as art dhe as letërsi.

Kjo është detyra e shoqërisë ndaj lexuesve.