“Perversiteti” në poezi (2)

(vijim)

Por edhe pse thuhet rëndom, që krijimtarisë dhe artit nuk mund t’i vihen kufi, krijimet letrare jo vetëm duhet t’i nënshtrohen ligjeve të së bukurës, por mbi të githa të jenë të moralshme, njerëzore dhe jo kriminale. Se në të kundërt, të supozonim se një njeri I ngjashëm me personazhin e njohur Hanibal Lecter do shkruante: Mërzija më tremb më shumë se çdo gjë/ Edhe se inati. /Atë për të vrarë/ Ty do të të vrisja më parë/  Me elegancë do shkëputja shpretkën/ Ngadalë me fasule të errëta do e gatuaja/ Dhe do e shuaja me verë Kianti.

Këtë lloj kanibalizmi çmendurakë, snobë ose të tjerë gjoja “krijues pa kufi” mund ta quanin poezi, madje edhe “filozofike”, edhe me shumë nënshtresa kuptimesh e të tjera si këto. Por është thjesht patologji. Nuk mund të ketë poezi dhe kanibalizëm bashkë sikundër nuk mund të ketë poetikë për inçestin.

Shembuj të tillë mund të jepen për shumë lloj devijimesh mendore duke nisur me nekrofilinë, zoofilinë, sociopathinë e deri duke vazhduar me deformimet e karkterit, që nuk kanë të bëjnë me deformime mendore. Për shembull procesi psikologjik i një haduti xhepash, që nga përzgjedhja e viktimës, pritja e çastit të duhur, ndienja e epërsisë mendore, pengesat, tentativat për të kontrolluar “xhepat me përmbajtje”, vetë xhepistit mund t’i duket edhe poetike, bile po të ketë edhe një lloj nervi krijues mund të thurrë edhe vargje, por që kurrsesi nuk mund të kualifikohen si poezi.

“Diçka e imja në xhepin tënd të pasëm/ Për të cilën do pres unë me durim./ Dy gishtat lehtë dridhen, / Nuk jam i joti hasëm/ Dua veç të marr objektin tim…”

Dhe kështu mund të vazhdohet pa fund me deformimet karakteriale të çdo lloji. Tek servileët mund të ekzistojë edhe ndjenja e adhurimit, bile ajo mund të jetë e rrënjosur edhe në subkoshiencën e tyre, por një “vjershë servile” ndaj dikujt, që ende jeton, qoftë biznesmen, politikani, shef apo edhe një artist i madh, Sidomos më “perverse” bëhet ndjenja e shprehur në vargje, kur poeti e njeh personalisht “të madhin”, që adhuron.

Shembujt më të qartë janë poezitë apo poemat e shkruara në vendet nën Diktaturë. Edhe pse ka një rrethanë lehtësuese për autorët, ajo që quhet “marrëzija kolektive”, përsëri sa më e ndjerë të tingëllojë poezija, aq më “perverse” është. Vargjet bajate mund të justifikohen me frikën apo me atë që Kadareja e quan “taksë ndaj Diktatorit”, por ato “më të sofistikuarat” tregojnë probleme të mëdha të karakterit dhe të mendjes së poetit.

“Për Enver Hoxhën këngë thurr tërë jetën/ Se nëna ime bukë i dha me dhallë; Me të në dhomën pa tavan ne fjetëm/ Na puthi ne fëmijëve mu në ballë…”

Këto vargje të Dritëroit, të cilat janë shkruar për të treguar thjeshtësinë e Diktatorit, në një system normal do zgjonin edhe dyshime për “pedofili”, sepse të rriturit e huaj kurrë nuk flenë në një dhomë me fëmijët, por për poetët tanë, adhurimi ndaj Diktatorit ishte gati qiellor, sa e largonte atë nga njerëzit normalë edhe kur e fusnin mes tyre.

(vijon)