Ti mish të bëhesh me presh!

Papa Nuçi nuk besonte në forcën e tij çudibërëse, kur para se të nisej për në kishë, i thoshte mishit që do gatuhej atë ditë “Ti mish të bëhesh me presh!”. Por ai ende besonte në bindjen e gruas ndaj “komandës” së burrit. Dhe vërtet, priftëresha e bënte gjellën me presh edhe pse nuk fliste me burrin e saj.

Historia e “mishit me presh” edhe pse për të qeshur, tregon se në Korçë kishte nisur krisja e shoqërisë maskiliste shqiptare. Priftëresha guxonte të rebelohej, të grindej me burrin, të mundohej t’i dëgjohej fjala e saj.  Pikërisht sepse në ndryshim nga zonat e tjera të Shqipërisë, korçarët kishin bërë më shumë kurbet, kishin marëdhënie më të hapura me popujt fqinjë dhe po futnin mënyrën e jetesës europiane, ku e ku më parë se ata , që banonin në vendbanimet e tjera shqiptare.

Sot, shoqëria shqiptare nuk është më ajo e gjysmës së parë të shekullit të XX-të, e megjithatë maskilizmi mbetet një problem i madh, që jo vetëm dëshmon prapambetjen e saj, por njëkohësisht është edhe faktori kryesor, që pengon zhvillimin.

Bota shqiptare sundohet nga burrat dhe ata nuk kanë asnjë predispozicon të “lëshojnë pe”.

Mjaft të shohësh se si janë raportet e “lojtarëve” kryesorë të politikës shqiptare me gratë e tyre apo me vartëset dhe duket se të gjithë “i tremben” një përparimi të grave në rolin vendimmarrës në çështjet e shoqërisë shqiptare. Edhe pas 27 vjetëve të shembjes së Diktaturës, roli i grave në politikë, institucione shtetërore , arsimore apo shkencore, mbetet në nivelin “dekorativ” të kohës së Lenkave, Gjela Bibave apo Lumturi Rexhave.

Tipik “maskilist” është kryeministri Rama, edhe pse shtiret sikur po inkurajon emërimet e grave në postet më të larta. Rama i përbuz gratë (zaten KM përbuz edhe të gjithë ata, që ka rrotull) dhe përfshirja e tyre në qeveri bëhet sipas nje skeme të caktuar : Gra me personalitet dhe arritje të pamjaftueshme për të thënë JO. Në qeverinë Rama-2, ashtu si në të parën, janë gra që nuk i njihte kush para se të përfshiheshin në qeveri, ose ishin militante të sprovuara. Në komunikimet me sms apo e-maile(të dëshmuara edhe nga Helena Kadare) me gra që i njeh mirë, apo edhe pak, kryeministri Rama përdor fjalë si “zemra”, “shpirti” apo “o yll”, që nuk dëshmojnë respekt, por përkundrazi, që gratë mund të manipulohen kollaj. Zaten gratë e zonja dhe me personalitet refuzojnë të pranojnë një gjuhë të tillë, të pështirë.

Berisha me patriarkalizmin e tij, kishte raporte të ngjashme me gratë, “që i dilnin nga rrjeshti”. Rasti i Prokurores së Përgjithshme Ina Rama, që nga e quajtur “Silvia Konti”, përfundoi në “lavire bulevardi” ishte një nga rastet më tipike, por nga të paktët e shfaqur në publik. Me kalimin e viteve në pushtet, nga PD-ja u larguan gradualisht gratë e zonja si Rushen Golemi, nënkryetarja e Kuvendit Qirko, Marieta Pronjari etj., për tu zëvendësuar me Grida Dumat dhe Mesila Dodat.

Por shembuj të tillë mund të jepen pafund edhe për politikanë më të rinj në moshë si Ben Blushi, që u soll në mënyrën më të pahijshme të mundshme me bashkëkrijuesen e lëvizjes LIBRA, Mimoza Hafizin.

Karriera e grave në Shqipëri mbetet po aq e mbyllur sot, po aq sa ka qënë në vitet ’80 dhe ’90, pa bërë as përmirësimin më të vogël. Këtë gjë e shton edhe emërimi në poste të burrave të pazotë e të pashkolluar, të cilët mund të mbledhin rreth vetes vetëm “të pazonja” ose “të nënshtruara”.

Sigurisht, është më e lehtë të bësh me faj shkaktarët kryesorë, por edhe vetë gratë dhe vajzat nuk mund të përjashtohen nga përgjegjësia, sepse janë pak të organizuara, për të bërë atë që duhet si gjysma e shoqërisë që janë. Lëvizja feministe në Shqipëri duket se është mjaftuar me fitimin e të drejtës “për të ndenjur kafeneve” po aq edhe sa burrat dhe jo për të marrë pjesë denjësisht në vendimmarrje. Eshtë absurde të mendohet se burrat do e lëshojnë vetë pushtetin e plotë, që kanë në shoqërinë shqiptare.

Mbase priftëresha nuk kishte bërë më shumë se të kundërshtonte Papa Nuçin për problemet e familjes deri sa kishin mbetur për kohë të gjatë“të mëritur”, por kohë më parë, edhe pse jo e shkolluar, edhe pse shtëpijake e kishte detyruar burrin të lëshonte diçka nga pushteti i tij dhe të detyrohej t’i drejtohej mishit: “Ti mish të bëhesh me presh!”

80 vjet më vonë, Edi Ramës i mjafton t’i shkruajë (të themi Manastirliut) “Zemra mos çaj kokën për shkeljen e ligjit, por këtë tender do ja japësh filonit!”