Niagara Falls dhe “hija” e Mustafa Krujës

Për vite të tëra jetova shumë pranë Niagara Falls. Përveç ujëvarës së famshme, edhe dy qytete mbajnë këtë emër. Njëri në Kanada dhe tjetri në Shtetet e Bashkuara. Të dy ndanë lumit Niagara dhe me pamje të mirë të mrekullisë natyrore.

Të dy qytetet kishin si veprimtari kryesore turizmin, por ndryshonin shumë nga njëri tjetri. Qyteti kanadez kishte shkëlqimin e një qyteti turistik me lëvizje njerëzish, restorante të shumta, vështirësi për të parkuar dhe aziatikë që drekonin ulur në barin e lulishteve. Qyteti amerikan kishte më pak ngjyra, më shumë ndërtime të braktisura dhe një tis gri buzëmbrëmjeve. Më qëllonte të shkoja shpesh edhe se në çdo udhëtim për në Amerikë duhet të kaloja mes tij.

Një ditë, në gazetat tona lexova se Mustafa Kruja kishte vdekur në Niagara Falls të SHBA dhe prehej atje. Ishin shumë të pakët bashkëatdhetarët që kisha takuar në atë qytet dhe u ndjeva i afërt me kryeministrin kuisling shqiptar. Pyesja veten se ç’kishte kërkuar në këtë qytet të humbur të Nju Jorkut të epërm. Mbrëmjeve më dukej se ishte e vetmja hije e njohur që sillej nëpër atë qytet.

Nuk dija shumë rreth Mustafa Merlikës, veç kisha dëgjuar fjalë të mira për të vëllanë e tij, doktor Asllan Merlikën, që punoi dhe jetoi një kohë të gjatë në Korçë. Më të njohur për brezin tim se doktori, ishin djemtë e tij, Gjergji dhe Hektori. I patën internuar të gjithë në fundin e vitit 1975 edhe pse ishin njerëz të nderuar dhe me profesione të mira. Dikush kishte patur më shumë zili për ta se sa prirje për të zbatuar luftën e klasave.

Ndonjëherë kur më sillej ndërmend kryeministri fashist i kisha thënë vetes që duhet të gjeja se ku e kishte varrin dhe të ndizja një qiri në të, sepse nuk besoj se kujtohej kush ta vizitonte. Por kishte shumë varreza në Niagara Falls dhe asnjëherë nuk pata vendosmërinë për të gjetur ku prehej. Nuk kisha asnjë simpati për figurën e tij edhe pse dija që kishte qënë gjuhëtar i mirë dhe atdhetar. Kishte marrë një vendim shumë të gabuar në jetë, që kishte patur pasoja për shumë shqiptarë. Kishte prishur gjithshka të mirë që mund të kishte bërë gjatë jetës. Tek unë ndodhte ajo dukuri që përshkruhet në një tregim të O’Henry-t, kun jë malësor amerikan, që kërkon të gjejë armikun e tij që fshihej në një qytet të madh për ta vrarë, pasi vërtitet ditë të tëra mes të panjohurish, kur e sheh armikun kërkon ta përqafojë se është i vetmi bashkëfshatar mes miliona të panjohurish.

Merlika për mua ishte një bashkëatdhetar që prehej diku pranë. Nuk më bëhej vonë as se kishte qënë kryeminstër dhe nëse kishte bërë më shumë keq se mirë, ose më shumë mirë se keq. Ishte dikush me të cilin më lidhte gjuha, historia e vendit dhe disa kujtime të fëmijërisë. Meritonte të ndizja një qiri në varrin e tij, ndoshta të lënë pasdore. Me historinë le të merreshin të tjerët!