(vijim)
Një prani kaq e madhe e toponimeve sllave vërtet “të
turbullon” sepse në të folurën e anëve tona fjalët dhe shprehjet sllave janë aq
të pakta, sa duhet të mendohesh gjatë për të gjetur vetëm disa të tilla. Më e përgjithshme
ishte një mënyrë që ju drejtoheshin grave të martuara me emrin e burrave të
tyre dhe kjo bëhej duke ju shtuar një prapashtesë sllave si Kolevicë, Nasevicë,
Mitevicë, Ilovicë, gjë që mund të ketë ndikuar edhe në ndonjë emërtim fshati
(Gjergjevicë, Nikolicë), por të tjera përdorime të fjalëve apo pjesë të fjalëve
sllave thuajse nuk ka ose janë të papërfillshme.
Në emrat e njerëzve të fesë ortodokse gjithshtu nuk gjejmë
variantet e tyre sllave edhe pse hasim variante rumune apo greke. Për shembull
kemi përdorim të emrave Petrika, Mitika, Kostika jo vetëm tek arumunët. Ose përdorim
të prapashtesave tipike të gjuhës greke si Kristaq, Thimaq, Mihallaq, Andonaq,
Petraq, Sotiraq etj., por në asnjë rast variantet sllave të themi Petar, Pavël,
Dimço, Trajko etj. Sa për emra të mirëfilltë sllavë nuk bëhet fjalë, me përjashtim
të ndonjë shënjtori si Vladimir, emër ky që hyri në përdorim të gjërë pas Luftës
së Dytë për shkak të emrit të Leninit.
E njëjta gjë mund të thuhet për mbiemrat, të cilët nëse përjashtojmë
ato që bazohen në emrin e fshatit, gjithë të tjerët rrjedhin nga fjalë shqipe.
Pa dashur të hyjmë në “thekrat” e një nacionalizmi të verbër
të ndryshimit të toponimeve, diçka më shumë duhet të bëhet nga Akademia e Shkencave
dhe Institucionet që varen prej saj për të spjeguar saktë arsyet e këtyre
toponimeve sllave. Një krahinë e tërë quhet Gorë(nga mal- sllavisht), por nuk
ka asnjë toponim që lidhet me Polje (fushë- sllavisht), por kemi Fusha e Korçës.
Kemi fshatin Kuç i Zi (kuç= qen,sllavisht), por nuk quhet plotësisht sllavisht
- Crnokuç.
Mesjeta e vonë, kohë në të cilën filloi formimi i ndërgjegjeve
kombëtare, e gjeti këtë zonë të Shqipërisë nën Perandorinë Otomane, por për katër
shekuj vetëm një fshat pati emër që rridhte nga turqishtja- Orman Çiflig. Të
gjithë të tjerët ruajtën emërtimet e tyre që rrjedhin nga shqipja, sllavishtja
dhe greqishtja. Në periudhën e fundit të Diktaturës pati një përpjekje për të
ndryshuar shumë emra fshatrash, kryesisht ato që rridhnin nga sllavishtja dhe
ato me emra shënjtorësh. Një nacionalizëm i tepruar sepse u arrit deri në
ndryshimin e emrave të fshatrave maqedonase të zonës së Prespës, të cilat nga
Pustec, Gollomboç e të tjera u kthyen në Liqenas, Kallmas, Diellas e plot
sajime të kota.
Toponimet nuk janë të përjetshme. Sidomos ato të qëndrave të
banimit mund të ndryshohen, por vetëm me vullnetin e shumicës së banorëve të
vendbanimit. Si ndodh edhe me njerëzit, në një kohë të caktuar banorët mund të
kërkojnë ndryshim të emrit të fshatit apo të qytezës dhe kjo dëshirë duhet të
plotësohet, por asnjëherë sin ismë e një qeverie nacionaliste.
Edhe pse po bëhen mbi 40 vjet që emrat e disa fshatrave janë
ndërruar, ne ende sot themi “qepët e Bozhigradit” dhe “mollët e Dvoranit” dhe
jo të Mirasit apo të Mollasit.
No comments:
Post a Comment