Ku t’i kërkoj rrënjët e tua Forum?

Një miku im më sugjeron, që përpjekjet për të shpëtuar Korçën dhe qytetet e tjera nga “arbitrariteti” i administratorëve lokalë dhe projektuesve të huaj dhe vendas “të papërgjegjshëm” nuk duhet të jenë individuale, por “gjithëpërfshirëse”, me pjesëmarjen jo vetëm të një forumi, por të disave të tillë.

Në forumet, që mund të ndihnin për të “ngritur zërin” ishin forumet e shkollave të arkitekturës(private dhe shtetërore), forumet e mbrojtjes së trashëgimisë, ato të ruajtjes së peisazhit dhe të mbojtjes së mjedisit.

Pra Forumet ekzistojnë, bile janë jo të pakta, por thjesht duhen ngacmuar, “që të futen në lojën kritikuese për të shpëtuar qytetet”.

Forumi romak ishte një shesh i hapur, ku zhvilloheshin shumë veprimtari publike, duke nisur me tregëtinë dhe deri në diskutimet shoqërore.

Në kohën tonë, “Forumi” është një hapësirë gjigande në internet, por ndoshta nga përmasat stërmëdha nuk arrin të dëgjosh zërat, që flasin për të njëjtin “hall” që ke edhe ti.

Ndaj duhet të trokasësh në dyert e “forumeve” përkatës për të folur me forumistët. Eshtë e mira, që të jenë arkitektë, urbanistë dh e ndërtues, për të patur një diskutim me të njëjtën gjuhë, edhe pse parimet e prokjektimit, restaurimit, rivitalizmit mund të mos jenë të ngjashme me ato, të cilat ndjek ti. Por pikërisht nga përplasja e ideve mund të dalin edhe mënyra më të sakta të konceptimit të qendrave të banuara, hapësirave të gjelbërta, raporteve të ndërtimeve me këmbësorët, e sa e sa të tjera si këto, që ka mijëra vite që rrihen në “mjediset” e profesionistëve, por më tepër akoma në mes të komuniteteve.

Disa nga Forumet, ku u rreka të trokas, janë të lidhur me qeverinë dhe ndjekin parimin e “shurrdhësisë“ ndaj asaj, që përpiqesh t’ju thuash. Përgjithësisht të përgjigjen me terma shterpë si “funksionalizmi i hapësirave publike në mijëvjeçarin e ri, konsiston në një gjithpërfshirje të raportit të individit me të tërën dhe , që konsakrohen në një agora të shumëfishtë, ku mund të spikasë Sheshi “Skënderbej”, i cili konkuron edhe në Bienalen e Barcelonës, si hapësira më e përvijueshme e vitit 2018”.

Nuk më ngjan sin jë përplasje e derës së Forumit në fytyrë, se fundja nuk është faji i tyre se unë nuk i kuptoj se ç’thonë.

Në një Forum të një universiteti privat, takoj një moshatarin tim urbanist, me të cilin kemi ndarë në rini të njëjtat ëndrra për arkitekturën. Më sqaron, se e bija është punësuar nën Shkrelin, që gjithashtu ka një Forum nga këta proqeveritarët dhe edhe pse miku im, ndan të njëjtin shqetësim me timin për Tiranën, Durrësin dhe Korçën, është e mira të ndjekë karrierën e së bijës, karrierë që varet shumë edhe nga ajo ç’ka thua kundër Shkrelit, Edi Ramës dhe Alban Eftimit.

Më në fund, një rreze shprese më lind kur takoj një urbanist të vjetër, që shoqërohet nga një arkitekt i ri dhe i përkasin Forumit të Trashëgimisë. Urbanisti më thotë mënjanë “Ky është nga tanët!” dhe unë e kuptoj, që ka të njëjtin qëndrim kritik për ndërtimet në Qendër të Korçës. Filloj e “zbrazem” për ndërtimet, që mbajnë firmën e Peter Wilson dhe ndërsa arkitekti i ri miraton me kokë, urbanisti i vjetër më thotë mënjanë “Le të mos zemë emra në gojë. Më mirë të flasim për parimet”. Më vonë mësoj, se urbanisti, që nuk do të zerë në gojë emra të përveçëm, ka një lloj eskluziviteti për të projektuar në Pazarin e Korçës, Qafën e Pazarit në Gjirokastër dhe në Bezistenin e Shkodrës.

Megjithatë nuk shkurajohem se janë edhe dhjetra forume të tjera, por në të gjitha qëllon dikush, që ka motrën që punon në Bashki, nipin që porsa prêt të diplomohet si arkitekt dhe i kanë premtuar një punë në ministrinë e Kumbaros, apo është duke pritur rezultat e një tenderi ndaj nuk mund të prononcohet publikisht.

Në Forumin e fundit, atë të Mbrojtjes së Mjedisit, takoj një nga studentët më rebelë të kohës sime. E di që mjafton t’i shpjegoj se ç’ndodh me ndërtimet në vendet skandinave dhe do e kem në krah për të luftuar për kufizimin e ndërtimeve prej betoni.

Më thotë: “Më ka zënë belaja me djalin se përdor hashash dhe shkruan vjersha për Edi Ramën, Niko Peleshin dhe Mirela Kumbaron. Të paktën nuk është gay. Për momentin nuk dua ta zhgënjej!”

Atëhere nuk më mbetet gjë tjetër veç të dal në mes të sheshit dhe të thërres:

“Ku t’i kërkoj rrënjët e tua Forum?”