Ne, të gjallët dhe gjaku i të rënëve

Tema e dëshmorëve, si të gjitha temat, që lidhen me vdekjen është tejet delikate.

Si popull i prapambetur ne kemi raporte tepër të çudishme me vdekjen, që variojnë nga rite ekstreme të të vajtuarit me shkulje flokësh, rrahje gjoksi, klithma kafshërore e deri në dhunime të varreve, sherre gjatë varrimeve dhe manifestime politike me arkivol në supe.

Rrahjet e pardjeshme në Varrezat e Dëshmorëve në Tiranë, janë një shembull i qartë i këtij primitiviteti shoqëror dhe emocional.

Po pse ne, shqiptarët nuk kemi respektin e duhur për vdekjen, të vdekurit dhe të rënët për atdhe?

Duket si një pyetje, për të cilën do “kërcejnë“ shumë komunistë, militantë socialistë dhe familje dëshmorësh duke thënë frazat e stërpërsëritura “Kujtimi i tyre është paharrueshëm; derdhën gjakun, që ne të gëzojmë sot etj.etj.”. E vërteta është se “kujtimi i dëshmorëve” u materializua, u përdor ideologjikisht, me një fjalë u përçudnua gjatë viteve të Diktaturës.

Ai humbi kuptimin njerëzor, por u kthye në një element abstrakt politik.

E tillë ishte thënia e shumëpërdorur, që i atribuohej një nëne labe “kur më merr malli për ty dal e shikoj Shqipërinë!”

Me kalimin e viteve, në sajë kryesisht të propagandaës, humbja e njerëzve shumë të dashur në rininë e tyre në luftë, u zëvendësua me një dëshirë për të përfituar vende në administratë, të drejta studimi, dalje jashtë shtetit. U zhduk në shumicën e rasteve pyetja normale, që ndodh tek njerëzit në çdo qoshe të globit, për humbjen e të rinjve; “Përse?” “A mund të evitohej”, “Kush ishte shkaku?”, “A kishin përgjegjësi ata , që i udhëhiqnin? E të tjera si këto. Dëshmorët u kthyen në eterikë në ndërgjegjen e shumë familjeve. Edhe krijimi i Varrezave të veçanta për ta kontribuoi në këtë lloj ndryshimi të dimensionit njerëzor tek ta.

U krijua legjenda e madhe se të rinjtë pjesëmarës në luftë ishin ngritur jo vetëm për Atdheun, por edhe për drejtësi shoqërore, gjë që edhe nëse kishte pak të vërtetë, lidhej me manipulimin , që ju bëhej në moshë shumë të re adoleshentëve, nga “ustallarët”, që luftonin për të marrë pushtetin vakant të lënë nga mbreti Zog.

Askush nuk dha llogari, që në luftë ishin pranuar edhe të mitur dhe një pjesë syresh kishte humbur jetën.

Askush nuk dha llogari, se të rinj 17-18 vjeçarë u shtynë të hynin në formacionet partizane, pa asnjë lloj trainimi dhe të drejtuar nga njerëz jokompetentë dhe pa arsimim ushtarak.

Askush nuk dha llogari, që një pjesë e mirë e dëshmorëve nuk dhanë jetën në luftën ndaj të huajve, por duke luftuar me shqiptarë të tjerë.

Këtu pat humbur edhe koncepti i Drejtësisë dhe i llogaridhënies për jetën e mijra të rinjve. 5 Maji u kthye në një ditë vizitash në shtëpitë e familjeve të dëshmorëve dhe një pjesë e mirë “sarahoshësh” mbatheshin mirë e mirë me raki duke ngritur gotat e duke thënë “I përjetshëm kujtimi i tyre!?

Ky lloj politizimi dhe lidhje e jetëve të humbura, e gjakut të derdhur me “të kuqen” e flamujve komunistë dhe Udhëheqësit të lavdishëm, sjell edhe në këto manifestime të deformuara me flamuj me yll dhe foto të Komandantit edhe tani, pas gati 30 vitesh, kur shumë gjëra janë bërë të qarta.

Në vend të përkulen me dhimbje dhe të mendojnë për ato mijëra jetë të këputura në rini, njerëz me tru ende të shpëlarë, nxitojnë, që ditën e përkujtimit të heronjve, të manifestojnë për Udhëheqësin që përfitoi nga vdekja e tyre dhe që vdiq në shtratin e vet.

Por kësaj trushpëlarje, por në kah të kundërt, nuk i kanë shpëtuar as kundërshtarët politikë të komunistëve. Në një vend të shenjtë, në një ditë përuljeje ndaj të rënëve, “të verbër” të tjerë ju sulën atyre, që mbajnë foton e Enverit duke treguar se sa thellësisht jonjerëzorë jemi.

Të gjorët të rënë, nëse vërtet janë në gjendje të na shikojnë “nuk zgjasin duart nga dheu të mbajnë rrënjët e nënës Parti”, por dëshpërohen me marrëzinë dhe mungesën e humanizmit tek ne.