Gramshiotët

Ata mund, duhet dhe me siguri janë nga Gramshi. Dhe stërgjyshët e tyre duhet të kenë bërë Pazar të shtunave në Korçë. Ndonjë ditë tjetër të javës në Elbasan dhe në Berat. Dhe duhet të kenë pasur vlerësim për Pazarin e Korçës, si më të pasurin, më të larmishmin dhe më të bollshmin. Edhe ku kishte më pak hileqarë.

Më shkon në mendje kjo se edhe pse nuk kishin jetuar kurrë në Korçë ata ishin të lidhur shpirtërisht me të. Jo aq në vitet e Diktaturës, kur sistemi nuk të linte të lëvizje nga një Pazar në tjetrin. Madje Diktatura duke parë lidhjen e Pazareve me Ekonominë e Tregut i mbylli fare.

Gramshioti vëlla ju shmang Pazarit, por zuri një pikë kyçe, ku do kalonin gjithë ata që do bënin Pazar prej Fierit e Follorinës, Krujës e Kosturit, Elbasanit dhe Edessas. U ngul në doganën e Kapshticës dhe ndihmoi në forcimin e marëdhënieve mes kontrabandistëve, doganierëve, oficerëve të kufirit dhe falsifikuesve të pasaportave. Pëshpëriste në veshët e të gjithëve ato që donin të dëgjonin dhe merrte një përqindje të vogël, që quhej Përqindja e Bashkim-Vëllazërimit të Shërbimeve Inteligjente. Ishte shumë inteligjent.

Gramshiotja motër nuk këndonte në veshët e doganierëve, kontrabandistëve, oficerëve të kufirit, por këndonte vërtet profesionalisht edhe pse stononte herë herë. Po ishin nga ato stonaturat e profesionistëve që quhen falseto. Dhe ato i qante. Këndonte edhe duet me këngëtaren Zimar, që ishte vajza e këngëtarit të njohur Ramiz.

Por mbi këngën, pasion kishte kyltyrën dhe Pazarin e Korçës, se ende kujtonte rrëfimet e të gjyshes për bëmat e stërgjyshëve në Pazarin e Korçës. Të sajën kishte thënien : “Pa kyltyrë nuk ka Pazar, dhe pa Pazar s’mund të bëhet kyltyrë“. Ndaj u ngul bashkë me këngëtaren Zimar në Pazarin e restauruar të Korçës si bashkëpronares të Bistrosë “Spice girls”. Shisnin ushqime plot erëza dhe këndonin këngë pikante. Të gjitha në përputhje me emrin e lokalit dhe shijet muziko-kulinare të Nicolo Di Lanas, pronarit të Pazarit të Korçës. Aq e njohur u bë Bistroja në Ballkanin Perëndimor dhe Lindor, sa çdo veprimtari kulturore nuk bëhej më në sallat e qytetit, por në Pazar. Netëve të ngrohta të korrikut, Pazari kumbonte nga këngët “Ne jemi socialistë/ Shokë të Edvinit/Partia na mësoi/T’i bindemi zengjinit” si dhe “ O i bukuri rryshfet/ Ku të mora e ku të lash…” Të gjitha këto në mjediset para Bistrosë të gramshiotes.

Nuk kishte se si Bashkia mos e merrte si këshilltare për kulturën. Nëse donte të bëhej pjesë e kulturës që shkëlqente para Bistrosë. Ishte pesha e saj në botën kulturore më shumë se sa pesha e saj e vërtetë, që ndikuan në atë vendim të pazakontë. “Kemi të bëjmë me një individe fenomen dhe jo me një individe dosido”- flitej se i kishte thënë DiLana bashkëpunëtorit të tij të ngushtë që mbante pseudonimin Gollashi. Ndaj disa herë i propozuan dhe ajo refuzoi, deri sa më në fund u gjet një zgjidhje. Pagesa vjetore në argjend do ishte e barabartë me peshën e saj. Për këtë u kërkua një pallanxë nga ato të vjetrat e NFP-së, të cilën në fillim e verifikuan për saktësi, që mos kishte asnjë hije dyshimi për ndonjë korrupsion të mundshëm. E fituar doli sërish Bashkia, se edhe pse në dukje e rëndë, gramshiotja  i kishte kokallat shumë të lehta dhe pagesa në argjend ishte e papërfillshme.

Përralla me Pazar, kyltyrë, Gramshiotë, këngëtare Zimar, Gollash dhe pagesa në argjend ende vazhdon dhe pritet që fundi të jetë si në çdo përrallë - Dhe në fund ata rrojtën të lumtur dhe u trashëguan. Dhe u trashëguan pikërisht atje ku duhej- në Drejtorinë e Trashëgimisë Kyltyrore, ku do na shpjerë një ditë një tjetër rrëfenjë.