Më vjen keq, që e sulmojnë egërsisht Lubonjën. Jo aq për vetë
Fatosin, të cilin nuk e kam takuar ndonjëherë, por vetëm kam lexuar artikuj të
tij dhe dëgjuar ndonjë intervistë në youtube.
Në vitet e paratë tranzicionit, kur ende isha në Shqipëri, ishte më pak aktiv në
shtyp, ose shkruante në “Shekulli“, një gazetë, të cilën nuk e kam lexuar kurrë,
pasi nuk honepësja dot pronarin e saj, Kokëdhimën.
Fatosi nuk jetoi asnjë ditë në Korçë, kur i jati u
transferua rreth viteve 1967-68. Duhet të ketë qënë student. I vëllai, Gimi,
ishte në shkollën tonë dhe vinte rrinte me moshatarët e tij në Bonboneria. Vite
më vonë, gjatë verës të nxehtë të vitit 1973, kur “liria” ishte në majën e saj
më të lartë dhe do fillonte edhe këputjen e menjëhershme, dëgjuam për
arrestimin e tij, krahas të jatit. Arrestimi i Fadil Paçramit dhe Todi Lubonjës
ishte një akt i pakuptueshëm për brezin tonë, që nuk kishte qënë dëshmitarë të
arrestimeve të udhëheqësve të lartër partiakë. Që prej arrestimit të Maqo
Comos(burri i Liri Belishovës dhe ministër i bujqësisë) më 1961, nuk kishte
patur më arrestime të anëtarëve të Komitetit Qëndror apo akoma më lart. Në shkurt
1967 kishte filluar një luftë ndaj konservatorizmit dhe ndjehej një frymë
favorizimi ndaj rinisë, modernes dhe lirive. Ngjyrimi ala “revolucioni kulturor
kinez” ishte aq i lehtë, sa dukej se mbetej vetëm në fletë-rrufetë, heqjen e
gradave dhe privilegjeve në ushtri dhe gjimnastikën e mëngjesit. Në vetvete,
Revolucioni Kulturor në Kinë ishte një lëvizje konservatore dhe ksenofobe, ndërsa
fundi i viteve ’60 në Shqipëri, po të përjashtojmë ndalimin e ushtrimit të fesë,
kishte një frymë tërësisht liberale, që dukej më tepër si reflektim i lëvizjeve
studentore në Europë. E megjithatë nuk ishte as i tillë.
Futja në masë e aparateve televizive në fillimin e viteve
’70 kishte ndikuar për mirë kryesisht në Tiranë dhe Shkodër, por edhe në një
qytet më “të përmbajtur” si Korça. Ishin shtuar vizitat e të afërmve nga
Amerika, që sillnin bashkë me “rrobat e përdorura, por të mbajtura mirë“ edhe
një frymë lirie dhe “mendjeje të hapur” në qytet. Dukej, se një ditë do bëheshim
pjesë e një bote më të madhe.
Ndaj si e përmenda më lart, arrestimi i Paçramit dhe Lubonjës
ishte krejtësisht i papritur dhe absurd, ashtu si ishte edhe lëvizja kundër
Liberalizmit. Ishte koha kur sa kishim nisur të mbanim flokët më të gjata dhe të
kërkonim pantallonat poshtë të ishin mbi
26, sepse ishte moda e pantalonave “kauboj”, ose si quhen në Amerikë “feçkë
elefandi”. Ime motër do shkonte me studime në Tiranë dhe kjo rriste fantazinë për
“shtëpinë bosh”, që ato kohë lidhej me vajzat, puthjet dhe “ndonjë gjë tjetër më
shumë“. Vjeshta e vitit 1973 pati pak nga inercia e “liberalizmit”, por
pranvera e vitit 1974 nisi me “terrorin” e heqjes së antenave, gjyqet për
agjitacion dhe propagandaë dhe “kontrollin punëtor”. Në vjeshtë Beni më kishte thënë që “Todi ishte burrë i mirë, kot e dënuan”,
por unë nuk kisha ndonjë simpati për të,nga koha, që kishte qënë në Korçë.
Mbase nuk i pëlqeja shumicën e ofiqarëve, që kapardiseshin me pallto të mëdha
ushtarake dhe çizme lëkure. Ndoshta isha ndikuar edhe nga lëvizja e një
familjeje miqsh, nga ndërtesa e Bankës në një pallat të vogël në periferi, për
të bërë një apartament të gjerë për Todin, sepse ishte ai apartament që i
kishte pëlqyer. Ishte e padrejtë, gati e turpshme, për mënyrën se si e mendoja
unë drejtësinë.
E megjithatë, as unë dhe as bashkëmoshatarët e mij, nuk
arrinim të rroknim atë ç’ka kishte filluar me goditjen e liberalizmit dhe
arrestimet. Flitej se në Tiranë, vetë Mehmet Shehu ndalonte në rrugë të rinj me
flokë të gjata dhe se në Rinas kishin vënë një berber , që qethte të huajt. Të
gjitha tingëllonin mëse absurde dhe qesharake, por për herë të parë, në shtëpi
na porositën mos komentonim shumë rreth atyre, që shihnim në televizor. Për
fatin tonë, zhurmuesit, që ishin përpjekur të përdornin për “jugosllavin” ishin
në një gjatësi vale me radarët e ushtrisë dhe këshut, që “TVSkopje-dritarja jonë
e botës” mbeti e hapur.
(vijon)
No comments:
Post a Comment