“Përbindëshi” i totalitarizmit (fund)

(vijim)

Por edhe pse me terror, totalitarizmi nuk ishte i plotë deri në fundin e viteve ’50. Shteti-parti nuk kontrollonte çdo sektor të jetës së vendit, sepse ekonomia private nuk ishte likuiduar përfundimisht. Kishte ende shumë e shumë familje që nuk vareshin nga rroga e shtetit se kishin dyqane të artizanatit ose të tregëtisë të vogël me të ardhurat e të cilave përballonin jetën. Po kështu në fshat me parcelat që kishin në pronësinë e tyre, shumë fshatarë kishin mundësi të jetonin pa pasur nevojën për të futur shumë ditë pune në koooperativë.

Gjithshka ndodh pas një “largimi” të një fuqie tjetër të madhe, që ishte Bashkimi Sovjetik. Udhëheqësit e tij menduan se heqja e ambasadave do sillte fundin e udhëheqjes staliniste në Shqipëri, për shkak se e dinin gjendjen e dobët të ekonomisë shqiptare dhe varësinë e saj të plotë nga ndihmat që jepte Blloku Lindor. Përsëri ishte populli shqiptar që e pësoi sepse në vitete ’60 instalohet totalitarizmi i plotë. Eliminohet plotësisht inisiativa private në ekonomi, hiqen avokatët në sistemin e drejtësisë, krijohen kooperativat edhe në zonat më të thella malore dhe më në fund nxirren të jashtëligjshme institucionet fetare. Individi tashmë ishte plotësisht skllav i shtetit totalitar.

Mes faktorëve nuk duhet lënë pa u prekur edhe mungesa e solidaritetit dhe konformizmi i pjesës më të madhe të popullit shqiptar dhe sidomos të inteligjencës. Kishte shumë e shumë njerëz, të cilët e dinin se izolimi nga bota dhe lidhja me një vend të largët e të izoluar si Kina ishte çmenduri , por zgjodhën të heshtnin ose edhe t’i thurrnin lavde Partisë dhe shokut Enver.  Shumë e shumë nga këta njerëz kishin jetuar para Luftës dhe shumë të tjerë kishin studiuar pas Lufte në vendet e Lindjes dhe dinin ndryshimin mes jetës në ato vende dhe Shqipërisë, por zgjodhën të bënin në heshtje karrierat e tyre brenda sistemit dhe jo të viheshin kundër tij. Kapaku u vu nga Kadareja me “Dimrin e vetmisë së madhe”, që aktin më të rëndë në kurriz të popullit shqiptar, mbrojtjen e stalinizmit, e himnizoi si mbrojtje të pavarësisë së vendit nga “heroi shoku Enver”.

Dy dhjetvjeçarët e tjerë (vitet ’70 dhe ’80) ishin padyshim rrjedhojë e totalitarizmit absurd. Fillimi i reduktimit të ndihmave nga Kina shtoi terrorin dhe varfërinë. Cilido ishte në mëshirën e Partisë, organeve të Sigurimit dhe veprimtarëve të lagjeve dhe fshatrave. Cdo gjë pritej prej tyre deri në tallonat e ushqimeve për të mbajtur frymën gjallë. Izolimi ishte total dhe askujt në botë nuk i binte më ndërmend për Shqipërinë, por prisnin që një ditë të asfiksohej plotësisht nga çmenduria dhe malinjiteti i Hoxhës dhe i bandës së tij. Duke manovruar mes faktorëve politikë ndërkombëtarë, me terror të madh brenda vendit dhe me një heshtje të plotë të njerëzve të mençur, Enver Hoxha krijoi në mes të Europës një shtet të egër dhe absurd, që shkatërroi çdo vlerë të së kaluarës dhe krijoi “njerëz të rinj jo normalë“.

Pasojat e përbindëshit të totalitarizmit janë ende shumë të dukshme në të gjithë gjendjen e shoqërisë shqiptare të sotme.