Gëzuar “Ditën e Vërës”!

Ndryshimi i një zanoreje të vetme, dikur në thellësitë e shekujve, i ka ndryshuar kuptimin një feste shumë të hershme pagane të vendit tonë, festë që mund të jetë edhe më e vjetra në Europë. Eshtë fjala për 1 marsin, të cilin të gjithë e festojmë si Dita, që shënon fundin e dimrit dhe ardhjen e pranverës. Një festë vërtet domethënëse, por që sipas një grupi studiuesish seriozë, ku përfshihen edhe Alfred Cako dhe poetesha Rita Petro, festa pagane dhe ritet e saj nuk i janë kushtuar ndryshimit të stinëve, por fertilitetit njerëzor.

Ndër argumentat kryesore janë ata gjuhësorë, kalendarikë dhe të ritualistikës.

Fjala “vera” si stina më e ngrohtë e vitit, është shumë e vonë në gjuhën shqipe dhe e huajtur nga latineja “primavera”, kur tashmë është e dokumentuar se festa pagane, në anët tona, kremtohej të paktën 5-6 mijë vjet më parë.

Gjithshtu pellasgët kanë qënë shumë të përparuar në çështjet e astronomisë dhe të cikleve kohore. Ata njihnin mirë ekuinokset dhe solsticeve dhe nuk kishte asnjë arsye, që të caktonin festimin e ndryshimit të stinëve tre javë para ekuinoksit pranveror.

Sipas studiuesve, ndryshimi i emrit dhe i karakterit të festës është bërë nga pushtuesit e huaj, të cilët sollën fenë krishtere, që nga qëndrimi ndaj seksologjisë ishte shumë më konservatore se fetë pagane. Pellasgët jo vetëm ishin krenarë për të kremtuar aftësitë e tyre pllenore, por kishin edhe njohuri të përparuara, të cilat shkenca moderne i ka njohur vetëm në vitet e fundit.  Ditën e parë të marsit, në trevat shqiptare, ndodh fillimi i rritjes së testosteronit në meshkujt, një dukuri kjo që zgjat në muajt mars, prill dhe maj.

Edhe ritet e festimit përkojnë me karakterin tepër seksual të festës. Ato fillojnë gjatë natës së para 1 marsit pranë zjarreve dhe vazhdojnë deri pas mesnate. Interesant është riti i kërcimit mbi zjarret, të cilin një mjek higjenolog i grupit studimor, e shpjegon si rit pastrimi para çiftimit. Në fund të të shkurtit ujërat ishin shpesh të ngrira dhe metoda më e efektshme ishte kërcimi mbi zjarre dhe përcëllimi përfundimtar, i “morrave, pleshtave dhe mikrobeve”. Dhe dihet mirë se ç’lloj veshjesh mbanin paganët pellasgë të mijëra viteve më parë.

Po kulaçi dhe fiqtë e thatë?

E kujt nuk i ka shijuar një kombinim i tillë, pas një nate të gjatë plot dashuri!