Korça ende në periudhën “pre këngë“ (fund)

(vijim)

Vitet ’90, me lirinë dhe dëshirën për të konfirmuar disidencë ndaj “linjës zyrtare të artit dhe kulturës” sollën një “ngritje të kultit të serenatës”. U organizuan koncertet e para në skenë, bile edhe deri në “festivale të serenatës”, të nxitura dhe “kuruara” nga njerëz, që në më të shumtën ishën vetëm amatorë të muzikës. “Të talentuar”, të cilët vërtet për arsye biografie apo edhe të tjera, nuk ishin lënë të këndonin nën dritën e projektorëve si çifti Kondili, Dhori Polena, Gjergji Peleshi, Ilia Vinjau. Koço Lalazi dhe të tjerë më të rinj si Genci Kadilli dhe Vaskë Niço apo të tjerë, të cilët nuk i njoh, “pushtuan” jo vetëm skenat e Korçës por edhe transmetoheshin rregullisht në kanalet televizive, të cilët ishin tashmë të shumtë. “U zyrtarizua” si “kulmi i muzikës korçare” kënga e dikurshme e rrugëve e cila jo vetëm nuk I përket këtij shekulli, që jetojmë, por është e prapambetur, në një masë të madhe e kopjuar, në shumë raste me tekste bajate. Me një fjalë këngë “sempliste”, që ngjallin emocione ngashëruese pasi ke pirë disa gota, por kanë pak melodi dhe shumë më pak mendim.

E çuditshme është, që kompozitorët dhe muzikantët profesionistë të Korçës, si Thoma Gaqi, Josif Minga, Koço Vrame, Pandi Bello, Ardian Jorgji u shprehën pak ose ndoqën në heshtje këtë dukuri të “tregut të këngës”. Ka munguar nxitja ndaj më të rinjve për të sjellë në klube dhe në skena më të mëdha, muzikën më të mirë botërore të orkestrave të vogla. Aq më pak ka përpjekje për të krijuar këngë të reja me tekste shqip sipas rrymave më të njohura botërore të pas Luftës së Dytë.

Ndaj me sa kam vënë re , kur kam qënë në Korçë, ose kam dëgjuar nga të tjerë vizitorë, në qendër të qyetit, çdo darkë “buçet” repertori i Jorgjeta Lalazit (vetë Lalazka e vogël ka qënë një këngëtare e talentuar, që në fëmijëri, por repertori i saj mbetet i kufizuar), ndërsa në festat shoqërore , apo nëpër dasma, mbisundojnë këngët me vargje “na prêt të gjithëve një gur mbi varr”, “ të lutem nëm një dhjeçkë/ të pi një gotë raki”, “o po kur dal i pirë moj nga Republika”, “do të ta mësoj edhe ty konjakun” dhe të tjera vargje nga më banalet, që emocionojnë vetëm sarahoshët, që nuk janë në gjendje të mendojnë.

Po a ka ndonjë gjë të keqe për qytetarët e Korçës, nëse konstatimi për këtë gjendje të muzikës “të masave” është i vërtetë?

Për mua ka disa arsye, që mendoj se dëmtojnë qytetarinë korçare, nga dominimi i kësaj muzike:

E para është “ushqimi” shpirtëror i fëmijëve dhe të rinjve me një muzikë, që i përket fillimit të shekullit të XX-të, bile niveleve më të ulta të saj. Nëse Bashkia apoinstitucionet e tjera kulturore, kanë fonde për të ndihmuar të rinjtë, duhet veçanërisht t’i nxitin drejt argimit nga kjo lloj muzike.

E dyta është një hije jo e mirë, që hidhet edhe mbi traditën korçare të paraluftës. Këngët, që këndoheshin në atë kohë (mes tyre ka edhe shumë origjinale dhe interesante si ato të Petro Dulës) nuk ishin të ndryshme(nga niveli) nga ato, të cilat këndoheshin kafeneve të Ballkanit apo të Europës Qëndrore.

E treta është mbajtja e nivelit kulturor të qytetit në një gjendje “nënkulturë“, që shkon edhe më tej në gjithë nivelin kuturor dhe arsimor të tij. Drejtuesit e pushtetit dhe institucioneve kulturore, që “çirren” videove, që transmetohen televizioneve apo online, duke kënduar “ ta kisha çezmën me raki” dëshmojnë se sa poshtë është kultura në Korçë dhe se sa më poshtë mund të shkojë po të vazhdohet me këtë mentalitet.

Më e keqja është, që një kompozitor i njohur, nuk mundohet t’ju mësojë pushtetarëve këngën e tij me vargjet e Poradecit “…shtatpërkundura pallua/ ç’më ka përvëluar mua!”, por ju bën zërin e dytë teksa këndojnë “ Tasha moj, Tasha moj hape derën se jam unë!”