Mësova diçka dje, që më detryron të shkruaj disa rrjeshta,
si shtojcë e shkrimit “Shkolla Shqiptare e Arkitekturës”. Duke qënë kaq larg
Tiranës, por edhe i shkëputur nga kontaktet me Universitetin e Tiranës, nuk kam
ditur, që ing. Tamara Gjoka(Eftimi) është e sëmurë dhe kalon një pjesë të kohës
në një karrocë me rrotëza. Zysh Tamara(si e thërrisnim gjatë viteve të
shkollës)nuk duhet të jetë më shumë se 67-68 vjet, por sëmundja i ka cënuar
duket një pjesë të energjive fizike. Uroj të jetë sa më e përkohshme kjo
gjendje dhe ajo t’i kthehet aktive jo vetëm jetës familjare, por edhe
veprimtarisë profesionale!
Këto rrjeshta janë një reflektim njerëzor, për ata njerëz me
të cilët kemi filluar rrugën e gjatë të profesionit. Shumë syresh nuk janë më.
Do përmend vetëm ata të Katedrës së Arkitekturës, se me ta kishim edhe
marëdhëniet më të afërta dhe më vonë e konsideruam veten kolegë të tyre.
Më ngjan, se i pari që u largua ishte ing. Ilia Papanikolla.
Për Ilian kishim një simpati të veçantë, se jo vetëm dinte të spjegonte mirë,
jepte gjithshka nga bagazhi I tij, por kishte edhe një “dorë“, që do ja kishte
zili çdo arkitekt në botë. Skicat e tij në dërrasën e zezë shpesh na linin
gojëhapur. Ilia pati një infarkt, kur ishim studentë dhe kur shkuam ta vizitonim
në Spitalin nr 1 na tha me të qeshur “hëëëë…për pak e preva bietën për andej!”
Na vinte keq për të, se na dukej që në sëmundjen e zemrës kishte ndikuar edhe
një frikë e vazhdueshme e tij nga përndjekja. Vinte nga një familje e pasur
korçare dhe ishte martuar me sa di me një të huaj. Pyesja shpesh për të dhe
vonë mësova se kishte ndërruar jetë në Itali, ku edhe kishte punuar si arkitekt
për shumë vjet.
Ndoshta në të njëjtën kohë duhet të ketë humbur jetën në
rrethana tragjike ark. Miriam Bubsi. Miriami nuk na dha mësim, se posa ishte
emëruar pedagog, kur ne ishim në vitin e tretë. Ai jepte mësim në vitet e para,
por e kishim njohur kur ishim bashkëstudentë. Miriami ishte i talentuar dhe
dukej një profesionist me vullnet e sqimë. I hapur dhe shumë i butë, pa asnjë
lloj agresiviteti, i gjori Miriam u gjet i vrarë në Dajt. Ende nuk kam lexuar
të jetë zbardhur misteri i vrasjes së tij rreth
vitit 1998.
Ka shumë vjet, që është larguar Shefi i Katedrës, profesor
Besim Daja, një nga themeluesit e Universitetit të Tiranës. Profesor Besimi
ishte një njeri babaxhan dhe që dëgjohej në nivelet e larta, ku vendosej për
çështjet kryesore të ndërtimeve në qytetin e Tiranës, qytet të cilin e njihte
mirë. Prof Besimi na jepte një nga lëndët kryesore- Bazat e Projektimit. Kishte
cilësi të mira njerëzore dhe duhet të jetë larguar i qetë, në një moshë të
shtyrë dhe i rrethuar nga dashuria e familjes dhe e miqve të tij. Eshtë e
çuditshme, që nuk ka asgjë të shkruar në Wikipedia rreth jetës së tij. Eshtë
një nga arkitektët e parë të diplomuar pas Luftës së Dytë Botërore. Kishte
studiuar në fillim në Beograd e më pas në Moskë.
Parvjet u largua papritur prof. Enver Faja. E kisha takuar
herën e fundit në studion e Agron Lufit më 2004 dhe ishte plot vitalitet dhe
dukej shumë i ri. Folëm gjatë, kryesisht për problemet e Urbanistikës së
Tiranës dhe rolit negativ të Bashkisë së asaj kohe. Më vonë pata mësuar, që
projektonte dhe jepte mësim pa ndërprerje. U cudita kur mësova për shuarjen e
tij, se kishte mbetur në mendjen tonë, po aq i ri sa ishte në kohën kur ne
ishim studentë. Ishte një Urbanist që fliste me shumë pasion për të gjitha
problemet që lidheshin me ndërtimet, mjedisin etj. Na dha lëndën e Urbanistikës
së Qyteteve si dhe atë të Fshatrave, gjatë dy vjetëve të fundit të studimeve.
U mundova të gjej diçka në Internet rreth pedagogut Isuf
Sukaj, por nuk pata fat. Uroj të jetë shëndoshë e mirë tani që duhet t’i ketë
kaluar të 80-tat. Ark. Sukaj kishte mbaruar në Ceki, si arkitekt për ndërtime
bujqësore dhe na dha këtë lëndë në vitin e tretë. Po atë vit, për shkak të
numurit të pakët të nxënësve dhe mosangazhimit të pedagogëve të jashtëm ark.
Sukaj na dha lëndën e rëndësishme të Kompozimit Arkitekturor dhe na udhëhoqi në
dy projekte Kursi, në atë të Banesës Kolektive si dhe atë të Kinemasë. Ishte
shumë i interesuar të ndihmonte qytetin e lindjes Kavajën, se në vit të tretë,
një periudhë u angazhova me të në projektimin e Stacionit të Trenit të Kavajës.
Nuk mësova se si i shkoi filli më vonë atij projekti.
Pedagogët e tjerë të katedrës, të cilët na dhanë mësim gjatë
viteve të studimeve janë arkitektët Agron Lufi, Vera Bushati(Kapo) dhe Engjëll
Dhrami. Ndoshta tani janë më pak aktivë në mësimdhënie dhe merren më tepër me
projektim apo konsultime. Për Lufin kam shkruar më gjatë në shkrimin “Shkolla
Shqiptare e Arkitekturës”. Duhet të shtoj, që ishte pedagogu, që kërkonte më
shumë nga vetja dhe dinte më shumë rreth arkitekturës bashkëkohore. Me të mund
të flisje rreth çdo fushe të arkitekturës dhe të mësoje prej tij. Në fillim të
vitit të dytë, Katedra bëri një përpjekje për të rifutur një studio projektimi
të vërtetë brenda saj. Angazhuan edhe tre studentë të vitit tonë, përfshirë
edhe mua. Lufi ishte më i angazhuari dhe më autoritari. Vazhdoi gjatë viteve të
tjera me projektimin e konvikteve dhe mencave të Qytetit të Studentit ndërsa
jepte mësim.
Vera na jepte Historinë e Arkitekturës dhe kishte një
sjellje shumë njerëzore. Vërtet lënda konsiderohej e dorës së dytë dhe për të
në atë kohë nuk kishim libra, por kujtoj që marëdhëniet student-pedagog me të
ishin të ngrohta.
Më të afërta i patëm me ark. Engjëll Dhramin, i cili na
jepte Vizatim të Lirë, por edhe na drejtonte në ‘pjesët” e tjera të
trekëndëshit revolucionar- Punë Prodhuese dhe në Ushtarake. Enxi(si e quanim me
të qeshur) ishte më i ri se pedagogët e tjerë dhe na trajtonte si të barabartë.
Më vonë mësova se u profilizua si urbanist dhe drejtonte Katedrën e
Urbanistikës. E takova në zyrën e tij në Universitet 10 vjet më parë dhe kishte
mbetur i njëjti njeri i thjeshtë dhe i sjellshëm. Nuk di se sa peshë kishte në
problemet e Urbanistikës dhe arkitekturës së tiranës, por shpesh herë,
specialistët nuk i dëgjon kush në Atdhe.
Këta ishin pedagogët e mij dhe të bashkëstudentëve të mij
gjatë 4 vjet e gjysëm studimesh dhe mbrojtjes së diplomës. Agron Lufi drejtoi
diplomën e Genc Barbullushit, e cila ishte diploma më e kompletuar dhe më
serioze e vitit tonë. Nuk kujtoj nëse Enver Faja ishte udhëheqës I Linda
Murthit dhe Edi Nurishmit, të cilat u diplomuan me një studim rreth
Arkitekturës dhe Urbanistikës së Tiranës para Luftës së Dytë. Në Komisionin e
Diplomës bënin pjesë Vera Bushati dhe Enver Faja, ndërs firma e prof. Besim
Dajës do jetë gjithmonë në Diplomat tona.
Nderim për ta dhe për ato që kanë mundur të bëjnë!
No comments:
Post a Comment