(vijim)
Për të mos u bërë nihilist (ose më mirë thellësisht
nihilist) duhet pranuar se qyteti ka pasur mirë deri tani nga turizmi. Eshtë më
“i retushuar” nga ana arkitekturore dhe në pamje të parë “vibrant” gjatë
fundjavëve. Në këtë fazë të tejzgjatur tranzicioni, të ardhurat nga turizmi
ishin një lloj druri(për të mos thënë fije kashte) ku mund të kapej një pjesë e
popullsisë për të mos “u mbytyr” ekonomikisht. Por korçarët vazhdojnë të
largohen. Dhe jo vetëm nëpër botë, por edhe në Tiranë, Durrës apo edhe Fier dhe
Vlorë. Zbrazja e fshatrave të qarkut të Korçës, një dukuri e pandalshme dhe e
domosdoshme për strukturën jonormale të popullsisë së Shqipërisë të kohës së
Diktaturës, nuk shkon drejt rritjes së qytetit.
Lulëzimi i Korçës në fundin e shekullit të XIX dhe gjysmës
së parë të shekullit të XX-të nuk erdhi nga qielli apo nga ndonjë cilësi e veçantë
e korçarëve. Qënia në kryqëzimin e disa rrugëve mes krahinave të Shqipërisë,
Maqedonisë dhe Greqisë dhe një Pazar i mirë solli tërheqjen e shumë fshatarëve
nga krahinat e Kolonjës, Përmetit, Devollit madje edhe Skraparit, të cilët
vendoseshin në Korçë sepse shihnin një “boom” ekonomik. Popullsia u rrit shpejt
dhe bashkë me të edhe institucionet si dhe “qytetaria” e Korçës, që e bëri të
ishte qyteti më i madh dhe më modern i Shqipërisë. Në të ndikuan edhe faktorë
të tjerë si kurbeti, por nëse nuk kishte perspektivë ekonomike dhe të ofronte
një jetë më të mirë, nuk do ndodhte rritja dhe modernizimi i Korçës. Dukuria
ndali me Diktaturën dhe centralizimin e tejskajshëm në Tiranë dhe për fat të
keq vazhdon edhe sot.
Në një strukturë ekonomiko-shoqërore të tillë, Korça nuk ka
mundësi të rritet e të zhvillohet. Gjithshka ndodh në Tiranë, vendoset në Tiranë,
kalon n[p[rmjet Tiranës. Ndaj edhe parrulla “Korça qyteti ku dua të jetoj” është
një parrullë propagandistike dhe boshe. Së fundmi është zëvendësuar në mënyrë
llogjike me “Korça, qyteti ku dua të kaloj fundjavën”. Nëse nuk ka investime
serioze në industri dhe në institucione të rëndësishme, pjesa më e madhe e të
rinjve dhe sidomos më të shkolluarit do vazhdojnë të largohen nga qyteti dhe
nga i gjithë qarku i Korçës.
Universiteti “Fan Noli” është i vetmi institucion në qytet,
që mund të ofrojë punë për “elitën intelektuale”. Nuk ka asnjë institucion tjetër.
Në shumë vende të zhvilluara të botës, për të mos lënë qytete të nivelit të dytë
të bien, krijojnë institucione të rëndësishme publike dhe deri në ministri të rëndësishme
të qeverisë vendosen në to. Kam jetuar vetë në një qytet “të fjetur” të Ontarios,
por që kishte Ministrinë e Transportit të Kanadasë dhe disa institucione të
tjera të lidhura me të brenda tij. Pa qëndra të rëndësishme të prodhimit, të
biznesit apo të kulturës dhe shkencës, të gjitha qytetet në botën e sotme nuk
do mbijetonin dot, por do shkonin drejt mplakjes dhe shuarjes.
Ndaj është në dorën e vetë korçarëve me ndikim, me para dhe
me lidhje me politikën, që të mendojnë seriozisht dhe të bëjnë diçka për të
ardhmen e Korçës. Në ndryshim nga qytetet e tjera Korça ofron seriozitetin në
punë, respektin më të mirë ndaj ligjeve, kriminalitetin e organizuar më të vogël,
por vetëm këto nuk mjaftojnë. Cilido investitor serioz i huaj apo vendas kërkon
shumë më shumë për të hapur një numur të madh vendesh pune. Dhe ç’ka është më
thelbësorja kërkon që pushteti vendor të ketë më shumë autonomi. Edhe Zamir
Maneja, Grigor Joti apo edhe korçarë të tjerë shumë të pasur nuk i zhvendosin
bankat apo qendrat e bizneseve të tyre në Korçë, pikërisht për faktin se “çdo
gjë ndodh në kryeqytet”. Ndaj duhet të ketë një lëvizje të rëndësishme të
opinionit public të qytetit dhe të zonës për të kërkuar më shumë decentralizim
të pushtetit si dhe hapjen e institucioneve të rëndësishme arsimore, kulturore
dhe shkencore në qytet. Qoftë edhe transferimin e plotë të disa ekzistueseve
nga Tirana në Korçë.
Nëse kënaqemi me thërrimet e të ardhurave që vijnë nga
bujtinat dhe turizmi, do jemi të sigurt se në vitin 2040, Korça do ketë gjysmën
e popullsisë së sotme. Dhe kjo tkurrje nuk është gjë tjetër vetëm se plakje dhe
degradim.
A duhet trokitur fort në dyert e Peleshit, Xhaçkës, Manes,
Jotit, Gimes të RedBull-it dhe të të tjerëve të rëndësishëm si ta?
Po dhe sidomos të atij që vendos se ç’bëhet në çdo qoshe të
Shqipërisë dhe që e pëlqejmë apo jo, edhe për katër vite do jetë Sundimtari i
këtij vendi.
No comments:
Post a Comment