Kur e nxjerr koburen...(2)

(vijim)
Nuk di si duhet te jete nje parathenie e "nivelit". Nuk kam shkruar kurre te tille, spse askush ma ka kerkuar, ndaj nuk e kam vrare mendjen. Kur fillova te shijoja te lexuarin, paratheniet nuk i lexoja kurre, se isha i paduruar te "kerceja" ne ngjarjet e librit dhe pak me behej vone per autorin apo per njerezit e mencur, qe vleresonin artin e tij.  Kishte raste, qe i lexoja pas perfundimit te librit, nese "parathenesi" ishte njeri i njohur i letrave. Me vone nisa t'i lexoj dhe kishte prej tyre qe te "ndiznin" deshiren e leximit te gjithe "materialit". Te tjera te linin nje shije te athet dhe pas dy tre faqeve te para, libri perfundonte 4-5 dite ne dysheme, per tu vendosur me vone pergjithnje ne nje raft. Kam lexuar edhe dy parathenie me te bukura se vete librat, por nuk dua te ndalem gjate ne to. Ndoshta rasti do e sjelle tjeter here.
Parathenien e Benit, e lexova shume kohe pasi pata lexuar novelen e Kadarese. Nuk jam i sigurt nese ai i ka bere edhe kthimin ne anglisht te vepres, por kjo as ngre as ul ne ate per te cilen po shkruaj. Novela u botua ne periudhen e fundit "kadareiane", kur ai ishte plotesisht I konsoliduar, por edhe kur lexuesit kishin filluar te tejngopeshin nga menyra e tij e te shkruarit. Jo vetem qe edhe ne ne ndonje material satiric ne tv, flitej alla-Kadare, por ne rrethe dashamiresish, kishte edhe mendime qe po I afrohej fundi krijimtarise se tij dhe nuk te befasonte me.
Me Benin kete ide e kishim heret, para 1986, kur u botua "Viti i Mbrapshte". Me '81-'82 kur ishim student, shpesh talleshim me frazat e strerperdorura te tij te "ose,ose" apo "njekohesisht ajo dhe e kunderta e saj" etj etj qe ishin pjese e botes se tij letrare(dhe jo te ajsbergut, si e cileson ai ne parathenie). Duhet te kete qene pranvera e '82-shit, kur Titoja mbeti per nje kohe te gjate ne koma dhe po behej qesharake vazhdimesia e buletineve mjekesore te kanaleve jugosllave, Ne nje nga ato mbremje, duke u vertitur neper Tirane, ne gajaseshim duke komentuar gjendjen e Titos ne menyren aja-Kadare. Nuk e them per te nenvizuar lodhjen tone nga stili i Ismailit, por per te thene, "risite" e tij ne Letersine Shqiptare kishin mare fund me Gjeneralin, Perse mendohen keto male dhe Kronike ne Gur. Veprat e tjera kishin pjese me nivel te mire, por nuk po kaperxenin me nivelet e meparshme te tij.
Beni hidhet tani e thurr lavde per thellesine e mendimit te Kadarese, guximin e tij prej gjeniu, edukimin e brezave me menyren europiane te te menduarit ndryshe e plot e plot ditirambe te tjera. C'fare ka kuptuar tani qe nuk e dinte atehere, ose c'ka harruar tani qe e dinte atehere?
(vijon)