Kushtetuta dhe Sovrani

Kjo fjala Kushtetutë sepse më ka trembur gjithnjë. Ndoshta si gjërat e komplikuara që trembin çdo të paditur. (Nisa ta shkruaja injorant, po sikur nuk më tingëlloi mirë për veten. Edhe pse jam një birko injoranti.) Në fëmini nuk ishte mes fjalëve abstrakte, që përmendeshin shpesh si puna e Partisë, Republikës apo Boshtit marksist-leninist. Ma kishte zënë veshi, bile kisha dëgjuar edhe për ndonjë lab të zellshshëm, që kishte quajtur vajzën e sapolindur Kushtetutë, por asgjë më shumë. Mbase frika mu krijua në adoleshencë, kur filloi diskutimi i gjërë në popull i Projekt- Kushtetutës së re. Duke qënë mbi të gjashtëmbëdhjetat edhe unë me bashkëmoshatarët duhet të ishim pjesë e diskutimit të gjerë në popull të çdo neni të Kushtetutës. Ne në atë kohë talleshim me çdo gjë, po sikur nuk na i mbante të talleshim me Projekt-Kushtetutën, të cilën e dinte edhe më bufi, që diskutohej kot në popull. (Tuj me pas Partinë goce, ç'e do Kushtetutën.)

Më vonë kuptova se Kushtetuta (e një shteti) nuk është gjë tjetër, veçse marëveshja mes shtetarëve se si ta organizojnë shoqërinë brenda kufijve të tyre. Edhe kjo më dukej pak si e çuditshme, se shtetarët e kanë më të lehtë të grinden se të merren vesh, por marrëveshjen, që të mos ketë edhe gozhdërrënës edhe potkojrrënës, e bëjnë ata që quhen Baballarë Kushtetues. Ne ose sepse nuk kishim të tillë, ose sepse togfjalëshi Baballarët e Kombit ishte baltosur nga komunistët, për të bërë marrëveshjen kërkuam ndihmën e Xhaxhallarëve të Venecias. Po si çdo e keqe edhe kjo e Xhaxhakeve ka të mirën e saj. Nuk kemi pse të përmendim vend e pa vend Baballarët Konstitucionalistë, si bëhet në vende të tjera, kur grinden për të bërë ndryshime në marëveshje. Ne shumë shumë mund t'i heqim njëri tjetrit një të sharë: "Ik ore antikushtetues!" Dhe kjo është si të të thonë tradhëtar i Sovranit. Sovranit që jemi ne vetë. Sovranit që flet rrallë e për mall, por kur flet ama të të tërë bëhen sus! Foli Sovrani! E dëgjon këtë fjali të shkurtër dhe të bëhet lëkura si e pulës. Se kështu jemi marrë vesh dhe e kemi shkruar në Kushtetutë. Të nderojmë Sovranin e të dridhemi para tij. Deri sa të bëjmë një marëveshje tjetër, atë që shpreh të vërtetën e sotme me një nen të vetëm:

"Ik o pirdhu me gjithë Sovran!"