(vijim)
Në historinë e afërt të vendit tim ka dy konflikte të përgjakshme.
Më pranë është kaosi-përplasje civile e vitit 1997. E dyta më pranë saj në kohë
është Lufta nacional-çlirimtare, ose më mirë ta quajmë lufta komplekse në Shqipëri
gjatë Luftës së Dytë Botërore. Termi nacional-çlirimtar ishte një term fals,
sepse identifikonte gjithshka që ndodhi gjatë Luftës së Dytë Botërore me
Frontin Nacional – Clirimtar, por luftë ishte bërë edhe para formimit të
Frontit, edhe nga Balli Kombëtar (që ishte e kundërta e Frontit edhe pse mbante
për emër shqipërimin e tij) dhe më vonë edhe mes Frontit dhe Ballit për marrjen
e pushtetit.
Ngjarjet e 1997 ishin thjesht një eksperimentim se ç’mund të
ndodhë me një vend kur shteti nuk ekziston. Nuk ishte për qëllime studimi edhe
pse mund të studiohet e të ristudiohet si një dukuri që nuk ka shumë shembuj në
historinë e Njerëzimit. Shteti ju dha në
dorë njerëzve për të mos u vënë para përgjegjësisë njeriu që kishte çelsat e
shtetit shqiptar – Sali Berisha. Ishte gjithashtu një luftë e veçantë se
drejtohej ndaj gjithkujt. Nuk kishte nevojë për financim, sepse u lanë të
hapura depot e armëve (të cilat përbëjnë një pjesë kryesore të buxhetit të një
lufte), ndaj kishte nevojë vetëm për kriminelë. Por edhe për ta kishte menduar
ai që “shkrehu” shtetin, se të gjithë që ishin burgjeve u lanë të lirë. Gjatë
7-8 muajve të zgjatjes së asaj “lufte” u vranë njerëz gjatë grabitjeve, njerëz
për hakmarrje, ndërluftues të bandave kriminale, njerëz për “një fjalë“ goje bile
edhe deri në kalimtarë “për qejf”. Numuri i plotë i të vrarëve arriti rreth
1600, si dhe thuajse10 mijë të plagosur.
“Shpirti vrasës” i shumë njerëzve të zakonshëm, i nxitur nga
frika, nga ndjenja e mbrojtjes së familjes dhe pronës, nga instikti i mbijetesës
doli në pah. Kishte njerëz që vrisnin për të mbrojtur pronën e tyre, kur edhe
mund të largoheshin e ta linin në duart e grabitësve, Kishte të tjerë, që asnjëherë
nuk kishin patur problem me drejtësinë, por duke përfituar nga rrëmuja, vranë
armiq të familjes ose njerëz që ju kishin bërë dikur ndonjë padrejtësi. Kishte
edhe deri në njerëz të mirë, që përpiqeshin të organizonin grupe miqsh me
synimin për të vrarë kriminelët e njohur (një lloj “preamptive strike”) meqë
policia nuk funksiononte. Pra në kundërshtim me moralin njerëzor të ndërtuar në
shumë shekuj Humanizmi, njerëzit e zakonshëm ishin të gatshëm t’i merrnin jetën
tjetrit. Në të gjitha rastet e përmendura nuk bëhet askund fjalë për “vrasje të
detyruar, për të mbrojtur jetën e vet ose të dikujt tjetër”.
Ndaj përgjegjësia për jetët e humbura gjatë një lufte “absurde”(edhe
pse vështirë të gjesh konflikte të armatosura që nuk janë absurde) nuk rëndon
vetëm tek ata , të cilët shkatërruan shtetin. Nuk ndalet as vetëm tek banditët
apo ata që veprimtarinë kriminale e kanë profesion. Eshtë tek të gjithë ne, që
të ndodhur në rrethana jo të zakonshme, jemi në gjendje t’i marrim jetën
tjetrit me gjakftohtësi apo edhe në gjaknxehtësi e sipër. Por edhe tek ajo pjesë
prej “nesh”, që edhe pse nuk mund t’i marrë kurrë jetën një qënieje njerëzore,
nuk bën dot diçka për t’ju kundërvënë kriminelëve dhe atyre, që shfaqin prirje
kriminale.
Qyteti im ka qënë gjithnjë më i qeti dhe më i qytetëruari në Shqipëri. Por në një ditë marsi 1997, dy –tre ditë pas shkrehjes së shtetit, ne qytetarët e thjeshtë rregulldashës dhe paqedashës, u mblodhëm në një miting, ku do flisnin përfaqësuesit e të sapoformuarit “Komitet i Shpëtimit Publik”. Më pas parakaloi edhe një makinë e blinduar me të rinj të armatosur mbi të, në mbështetje të “Komitetit”, që do siguronte edhe rendin në qytet. Thuajse të gjithë “autoblindsit” ishin hajdutë ose kriminelë, që kishin bërë gjithë të zezat netët e grabitjes së armëve dhe pasurive shtetërore e private. Ata për të cilët luftrat dhe trazirat kanë nevojë. Nuk dinim a duhet të brohorisnim apo të qanim. Ishte kohë lufte dhe edhe pse në fillim të saj, kuptuam se si do vazhdonte. E keqja më e madhe ishte se nuk dinim se si mund të organizoheshim për tu mbrojtur prej tyre pa përdorur armë. Ishte kjo një mungesë në ndërgjegjen tonë. Një nga arsyet kryesore pse luftrat nuk ndalen edhe sot në botë, kur të gjithë flasin kundër tyre.
(vijon)
No comments:
Post a Comment