Lufta ka nevojë për kriminelë(jo për heronj)

Një intervistë, që Baton Haxhiu i bënte Fatos Lubonjës, fillimin e së cilës e pashë në YouTube, më nxiti të thellohesha disi rreth mendimeve, që më shfaqen herë herë, për raportin që ka lufta e armatosur me kriminelët e lindur, ose edhe me pjesën “vrasëse” të psikologjisë të cilitdo prej nesh. Duke mos qënë asnjëherë pjesëmarrës në ndonjë betejë, gjithë përshtypjet rreth kësaj teme bazohen mbi leximet, filmat, dokumentarët dhe tregimet e dëshmitarëve, veçanërisht atyre të kaosit të vitit 1997.

Ngasja erdhi nga një dëshmi e Lubonjës, se si prindërit e tij(Liria dhe Todi), e vlerësonin me superlativa, deri në fund të jetës së tyre, Luftën nacional-çlirimtare. Të dy kishin kaluar burgim dhe intenim të gjatë, që duhet t’i kishte ndihmuar të reflektonin thellë rreth një kohe shumë të rëndësishme dhe dramatike të rinisë së tyre. Koha kur jeta është aq e brishtë, aq e përgjakshme, aq e pamëshirshme dhe njëkohësisht aq e thjeshtë për  ta humbur ose për t’ja marrë tjetrit. Në luftë duhet të vrasësh ose do të vrasin. Dhe në të gjitha qytetërimet e vjetra dhe të reja vrasësit dënohen rëndë. Po si thotë Volteri “Të vrasësh është e ndaluar; kjo është arsyeja pse kriminelët dënohen, me përjashtim të atyre që vrasin shumë dhe nën oshëtimin e trumpetave.”

Të fillosh një luftë duhet të kesh para dhe luftëtarë. Këtu luftrat ndryshojnë nga revoltat e dhunshme. Këto të fundit mund të nisin spontanisht dhe pa u financuar nga kush e megjithatë edhe pjesëmarrësit në to duhet të jenë të gatshëm të vrasin.

Po cili është profili i një luftëtari të shekullit të kaluar apo edhe këtij që jetojmë?

Duhet pranuar që nuk mund të ketë një profil të caktuar se varet shumë jo vetëm nga vendi dhe koha, por edhe nga karakteristikat e veçanta të çdo lufte. Ka luftëtarë të mobilizuar me ligj, ka vullnetarë, ka mercenarë, ka xhihadistë, ka partizanë, ka muxhahedinë, ka kamikazë, ka dezertorë, ka tradhëtarë, ka spiunë, ka sadistë.

Figura e luftëtarit në të gjitha kulturat gjithashtu idealizohet(është fjala për luftëtarin vendas dhe jo për kundërshtarin). Luftëtari është trimi, që bën sakrificën më sublime për Atdheun e tij - është përkufizimi më i pranuar në të gjithë vendet dhe kohërat. Dhe fundi i luftrave shoqërohet me shpërblime materiale për luftëtarët fitimtarë dhe varrime të bujshme të të rënëve. Të parëve, shpërblimet ju bëjnë punë, ndërsa të dytët jo vetëm që largohen nga kjo botë, por lenë edhe fëmijët jetimë dhe gratë vejusha. Ata më zulmëmëdhenjtë shpallen heronj.

Në Amerikë, më shumë se në çdo vend të zhvilluar, vazhdon propaganda pro- luftëtarëve dhe veteranëve, si ajo e kohës së luftrave boterore, apo ajo e vendeve totalitare. Një fjalë përgjysëm jo në mbështetje të “trupave tona”, mund t’i shkaktojë humbjen në zgjedhje çdo kandidati politik, që do të bëhet senator apo edhe më shumë në SHBA. Luftëtari, sidomos ai që ka shërbyer në zonat e luftës, jo vetëm nderohet dhe shpërblehet, por në shumë  raste,  mund të ndjekë një karrierë të shkëlqyer në politikë. Eshtë tashmë i provuar si patriot, si dikush që i shërben Mëmëdheut dhe po ashtu mund “t’i shërbejë edhe popullit”. Shërbimi ushtarak në Vietnam, Luftën e Gjirit, Irak, Afganistan është “kartabiankë“ për njgjitjen e shkallëve në administratën shtetërore.

Luftëtarët amerikanë të ditëve tona, janë jo rrallë  të rinj që kanë dështuar në studimet e larta dhe i futen karrierës (jo pa rrezik) ushtarake për të pasur një të ardhur materiale të qëndrueshme për familjet e tyre. Shumë vijnë nga minoritetet afrikano-amerikane dhe latine dhe të gjithë e bëjnë këtë vullnetarisht. Në Amerikë (dhe në shumë vende të tjera të pasura) nuk ka më shërbim të detyrueshëm ushtarak. Edhe pse ka mes tyre idealistë si dhe shumë që e kanë shërbimin ushtarak traditë familjare, nëse e sheh në mënyrë cinike, janë të rinj që stërviten “për të vrarë njerëz”. Dhe të vrasësh nuk është e lehtë për këdo.

(vijon)