Pse nuk duhet prekur Lëndina e Lotëve

Ka disa javë, që disa njerëz me dëshirë mbase të mirë, kanë hapur një diskutim në FB rreth riformulimit të lulishtes së Lëndinës së Lotëve duke e kthyer në një lloj memoriali për Emigracionin. Nisma të tilla për qytetin nuk kanë asnjë të keqe. Qytetarët e Korçës e mendojnë hapësirën e qytetit, historinë e tij, zhvillimet shoqërore në një mënyrë të larmishme. Pikërisht nga këndvështrime të tilla dalin ide, që ose përqafohen nga të gjithë e duken të godituara, ose mbështeten nga autoritetet dhe mund të dalin edhe të arritura apo edhe dështake, si dhe ide, që nuk gjejnë përkrahje po mbeten ide.

Personalisht, gjithnjë kam menduar, që lulishtja e vogël me shatërvanin e saj, janë nga pjesët e qytetit ku ka pak vend për ndërhyrje të reja. Nuk më pëlqente një lloj ‘vakëfi” i ngritur këto kohë dhe që kishte bllokuar shkallët. Por nuk është vetëm kjo arsyeja, që mendoj se lulishtja me Shatërvanin në qendër duhet vetëm të restaurohen dhe të ndriçohen më mirë. Më poshtë po rradhit edhe disa arsye të tjera:

·         Vërtet që vendi i Lëndinës së Lotëve ka marrë atë emër aq poetik, në një kohë kur të rinjtë apo burrat ndaheshin nga familjet e tyre për të shkuar në një kurbet të largët si ata të Amerikës, Argjentinës apo Australisë, por nuk duhet të harrojmë, që theksimin e “kurbeti- kjo plagë e madhe” e bëri pikërisht Diktatura, e cila mbylli përfundimisht rrugët për bashkimin e familjeve korçare. Një theksim i kësaj ideje me skulptura , që përshkruajnë vuajtje apo dhimbje, është në kundërshtim me idenë e sotme të lëvizjes së lirë të njerëzve. Shatërvani i ngritur në mesin e viteve ’60 i shoqëruar me një pllakë e plotëson më së miri spjegimin e toponimit “Lëndina e Lotëve”.

·         Një tjetër arsye është, që shtërvani në vetvete është një nga arritjet më të mira në gur të traditës korçare. Eshtë ndoshta vepra më e mirë e mjeshtrit Kristaq Papaargjiri, i cili vazhdoi dhe përsosi traditën e gdhendjes në gur për të cilën Korça shquhet në Shqipëri dhe më gjerë.

·         Arsyeja e fundit është, që veç gjërave që stonojnë shumë, në një vendbanim nuk mund të veprohet me logjikën, që sot do ndryshojmë gjërat e bëra jo mirë dje. Eshtë një nga gabimet më të mëdha , që ndosh në arkitekturën botërore dhe për të cilën qytete vetë vendosin rregulla të forta. Logjika “të prishim për hir të së resë“ është në thelb e gabuar. Dhe as edhe një zgjidhje e ndërmjetme e bashkëjetesës së shatërvanit me “diçka të re” nuk mund të shkojë. Ajo “përmendore guri” neoklasike, është në harmoni me arkitekturën e Korçs të paraluftës dhe e përmbush edhe rolin përkujtimor të ndarjes së familjeve nga Kurbeti. Ai kënd i qetë dhe i paqtë në Korçë nuk ka nevojë për më tepër dramë.