Kam respekt për ty!

Një miku im, shumë vite më parë, e cilësonte “Kam respekt për ty!- Shprehje tipike prej sarahoshësh”. Jetonim në pallatin mbi Bar Korçën dhe nga lokali dilnin shpesh të dehur thumb, që rrinin edhe një kohë të gjatë në trotuar, duke u përqafuar dhe puthur me njëri tjetrin dhe shpesh do dëgjoje mes lagavitjesh “Kam respekt për ty!” Kishte mes tyre fytyra të njohura sazexhinjsh, të panjohur të dërmuar nga jeta, që prishnin edhe lekët e fundit të rrogës, ndërsa në shtëpi i priste gruaja me fëmijët, njerëz që nuk ngopnin dot barkun me bukë dhe deheshin me një dopio. Por nën avujt e alkolit, respekti ndaj njëri tjetrit ju rritej në pakufi, edhe pse shumë ndjenja të tjera njerëzore ju ishin tretur.

I shkova një vështrim diagonal kujtesës sime dhe nuk gjeta të kisha përdorur kurrë këtë shprehje. Mbase jam nën mesataren e njerëzve në lëmin e tregimit të repsektit ndaj të tjerëve, por gjithnjë kam menduar se respekti nuk mund të shprehet me fjalë, por me qëndrim, sjellje, ndihmë apo edhe me atë që quhet “gjuha e trupit” (body language). Nuk mund të mendohet “respekti” për dikë se është i natyrshëm, i pavetëdijshëm, gati instiktiv.

Një njeri, që gëzon respektin tënd ndriçon që në momentin që shfaqet.

U futa në Fjalorin e Sotëm të Shqipes, për të parë përkufizimin e saktë të fjalës “respekt”, të formuluar nga akademikët tanë. Gjeta:

Nderimi që kemi për dikë duke u nisur nga mosha, nga meritat ose nga cilësitë e tij; qëndrimi me nderim kundrejt diçkaje të shtrenjtë a me vlerë

Sipas përkufizimit, mund të respektosh edhe sendet apo edhe vlerat morale e dhjetra ndjenja të tjera apo formulime abstrakte.

(Këtu problemi ndërlikohet më tepër se sendeve nuk mund t’ju drejtohesh me “Kam respekt për ty!”. P.Sh. nuk më ka shkuar në mendje as të them “Kam respekt për librin!” se kurrë nuk ve asnjë shenjë të vetme në faqet e librave. Ka libra që i hedh pasi lexoj dy faqe.)

E megjithatë, unë respektoj të drejtën e gjithsejcilit për të patur një opinion të caktuar se ç’është respekti dhe se si ta shprehin atë.

Ka që mendojnë se respekti është një ndjenjë thellësisht reciproke. Nuk mund të repektosh dikë që nuk të respekton. Eshtë pak a shumë një lloj ndjenje tregu, ku në allishverishe duhet të jemi të barabartë. Unë të jap pesë grosh dhe t’i në këmbim të tyre më jep pulën.

Kjo është një nga kuptimet më të vjetra të respektit dhe që haste shumë në shoqëritë tribale.

(“Ne nuk na kishte vënë në tavolinën kryesore në dasëm, si e vumë ne që e respektuam!” “Thelën më të mirë të mishit, bishtin e qëngjit, ja vuri atij tjetrit. Nuk më respektoit!”)

Këto kanë qënë të pranishme në sebepet e popullit tonë respektdashës, që kujtojnë se vlerat e njerëzve varen nga vendi në tavolinë apo në presidiume.

Për ta mbyllur (në shenjë respekti, për kohën e lexuesit), duhet të them se e vlerësoj atë që lexon shkrimet e mija edhe pse mund të mos ketë pikën e respektit për mua. Por kjo nuk ka rëndësi. Ka edhe lexues , që më respektojnë por nuk mund t’ja u kthej me të njëjtën monedhë.

Pikërisht, sepse nuk është një ndjenjë reciproke!