Diçka për Voskopojën (3)

(vijim) Familja Kondakçi ishte një nga shumë familje të mirënjohura voskopojare si Fundot, Ballaurët, Pllahat, Haritot etj. Pas rënies të Voskopojës, ato familje që nuk ishin larguar drejt Vienës, Budapestit apo Selanikut, ishin vendosur në Korçë, tregu i së cilës në kryqëzimin e rrugëve Elbasan- Follorinë dhe Manastir- Berat, ishte kthyer në qendrën më të madhe të këmbimit në territoret e Maqedonisë dhe Shqipërisë Jugore. Larg nuk ishte edhe qendra e vilajetit tjetër shqiptar, Janina, ndaj në shekullin e XIX, Korça pati një zhvillim të vrullshëm dhe hapësira të mira për tregëti e zejtari. Flitet që voskopojarët kishin në kontroll tregun dhe kur ishin afruar familjet e para çifute në qytet, e kishin vendosur ditën e Pazarit, pikërisht të shtunën, për të mbajtur larg nga Pazari çifutët me experience në tregëti e spekullime. Kjo ka qënë arsyeja, që në qytet nuk ka pasur familje çifute, në ndryshim me qytete e tjera të Shqipërisë, si Vlora, Durrësi, Shkodra apo Berati. Shumica e familjeve voskopojare flisnin shqip dhe ishin të pakta ato familje që ruanin gjuhën arumune, e cila kishte qënë gjuha kryesore në fillimet e Voskopojës. Pas djegies të Voskopojës më 1916, prej saj u larguan edhe voskopajrët e fundit, si dhe oparakët ose të ardhurit nga fshatrat e tjerë të krishterë, gjatë shekullit të XIX. Voskopoja mbeti një fshat thuajse i braktisur deri sa filluan në të të vendoseshin familje vllehësh shëtitës apo muhamedanë të fshatrave të Gorës, Oparit dhe Vakëfeve. Ishin larguar për në Greqi edhe ato familje filogreke të përfshira në konfliktin me Sali Butkën gjatë Luftës së Parë. Akademia kishte dhjetvjeçarë që ishte mbyllur, por u mbyll edhe shkolla greke, e cila kishte një traditë të mire të mësimdhënies. Qyteza ishte tkurrur në një fshat të vogël me pak rëndësi dhe kishat e shumta të periudhës së lulëzimit kishin filluar të rrënoheshin dalëngadalë. Konsiderohej ende si fshat klimaterik, për të sëmurët nga mushkëritë, ndaj shpesh vendoseshin në të njerëz nga familje të pasura për tu kuruar. (vijon)