Opari - I pari (2)

(vijim)

“Të mbajturit më të madh” ka qënë i rëndësishëm në Mesjetën e vonë dhe deri fundin e feudalizmit në Shqipëri, që nuk përputhet me revolucionin industrial si në vendet e tjera europiane, por me ardhjen në fuqi të komunistëve, sikundër ndodhi në Rusi. Tanimë është i “dalëmode” dhe në periudhën e dijes dhe internetit vlerësohet shumë më shumë të qënit i thjeshtë dhe modest. Kuptohet, që nuk kanë dalë mode të qënit “dinjitoz”, “ i ndershëm”, “i papërkulur”, “i përkushtuar”, “i drejtë“. Dhe këto oparakët i kanë pasur dhe ruajtur. Edhe kur kohët kanë qënë të vështira dhe këto cilësi ju kanë shkaktuar përndjekje, varfërim, heqje të priviligjeve.

Eshtë interesant një shkrim i Gaqo Veshit, ku përmenden shumë njerëz të shquar të lindur në Opar ose me origjinë nga Opari. Karkteristike është se janë shumë të pakët ata me karriera të bujshme qeveritare apo politike. Ka mes tyre ndërtues të shquar, piktorë, kaçakë, kompozitorë, akademikë, por thuajse asnjë vezir apo pasha, ministër të fuqishëm apo anëtar të Byrosë Politike.

Në shkrimin e sipërpërmendur më ra në sy emri i Dhosi Havjarit. Një pedagog i rreptë, që ka hedhur bazat e arsimit në Korçë dhe është nismëtar i idesë të ngritjes së Liceut Francez. 15 vjet më vonë, i biri, Nesti Havjari përfundoi shkëlqyer Liceun duke u renditur i pari i klasës. Emrat e këtyre oparakëve nga Osoja, janë tipiket e njerëzve me vullnet dhe kontribut, por që “historia” harron t’i përmendë, sepse nuk kanë dashur të bëjnë kurrë bujë.

Në të njëjtin shkrim përmendej Pandi Leço nga Karbanjozi, që kishte qënë në çetën e Sali Butkës dhe kishte shoqëruar Ismail Qemalin nga Durëësi në Vlorë në Nëntorin e vitit 1912.

Karbanjosi ka qënë gjithnjë një fshat me jo më shumë se 20 shtëpi. Tashmë ndoshta është krejtësisht i braktisur. Me Karbanjozin më lidh gjyshja ime Vasiliqi Leço, që ishte lindur në atë fshat. Nuk kam mundur ta njoh, se vdiq e re nga një meningit akut, në vitin 1941, por një portet i saj rrinte gjithnjë në dhomën e pritjes dhe më dukej sikur e kisha njohur, ashtu të heshtur, të krehur bukur dhe disa tipare si të mijat. Leçot ishin njerëz veçanërisht të ndershëm dhe me emër të mirë në tregëti. Kishin pasur traditë të këmbenin me Beratin dhe në dyqanin e tyre në Korçë shisnin kryesisht ullinj, vaj dhe prodhime te tjera të Oparit dhe Beratit. Nuk pata dëgjuar ndonjëherë të përmendej luftëtar-patrioti Pandi Leço, që me siguri ishte i afërm i tyre. Naum Leçoja, i gjyshi i babajt, njihej si “burri më i ndershëm i çarshisë“, por kishte qëndruar gjithmonë larg armëve dhe konfrontimeve. Nuk e ngrinte kurrë zërin dhe me të qeshur i thoshte edhe të shoqes “ A po ke gjetur ti Naum gomarë, prandaj bën!” Mbante në kokë një takije të bardhë, të cilën nuk e hoqi deri sa u largua nga kjo jetë, i qetë, i dashur dhe i pabujshëm.

(vijon)