C'i do qeni brekët?!

Këtej nga ne ka nisur e ftohta dhe jo vetëm njerëzit, që vishen më trashë, por fillojnë të veshin edhe qentë. Kjo më sjell ndërmend shprehjen popullore denigruese "C'i do qeni brekët!", të cilën për arsye që nuk i di, mendoj se  kemi vetëm ne. Por populli jonë i mençur, punëtor, trim dhe liridashës, nuk është treguar aspak largpamës me këtë shprehje, se qenit tani i veshin jo vetëm brekë, por edhe jelek, edhe xhamadan, edhe pallto, madje edhe disa lloj pardesy fësh-fëshe, që të mos laget.

Më ka çuditur gjithnjë raporti jo shumë i përsosur që kemi pasur ne shqiptarët me qenin. Ka më shumë shprehje jo dashamirëse ku përdoret qeni se të themi macja, gomari, dosa apo të tjera kafshë shtëpiake. Edhe në këtë rast, përse mos thuhej "C'i do maçoku brekët?!" apo derri, këndezi apo lopa, por pikërisht qeni. E kuptueshme që nuk mund të përdorej për kalin, sepse në kohën kur nuk kishin dalë makinat dhe njëthundraku bukurosh përdorej për transport në qendrat e banuara, i vishinin një lloj potureje, që të mos lëshonte rrugëve bajgat e tij në ngjyrë midis jeshiles dhe kafesë. Canis familiaris i jonë ka marrë në shpërblim të besnikërisë të palëkundur, shumë e shumë shprehje denigruese duke nisur me "jetë qeni", "qen bir qeni", "qeni lih e ujku pirdh" dhe duke përfunduar me "kur i vjen ngordhja, qeni vete përmjer në dera e xhamisë". Ka diçka që vërtet nuk shkon në psikologjinë kolektive të hershme të popullit tonë. Animalistët duhet ta shohin më me vëmendje këtë.

Dikush me të drejtë mund të thotë se këto shprehje nuk kanë të bëjnë me kafshët, por me njerëzit dhe sjelljet e tyre, por pse të zgjedhej në këtë rast pikërisht qeni? Ndoshta nga që përmjerja e tij me këmbën e ngritur e bën shumë të vështirë mbajtjen e brekëve sepse do shqepen që në përmjerjen e parë?

Nejse.

Le të merremi me kuptimin e shprehjes që lidhet me goditjen ndaj një kategorie të caktuar njerëzish dhe nje sjelljeje të caktuar. Ka të bëjë me përdorimin e panevojshëm të diçkaje, që nuk i duhet një kategorie të caktuar dhe që edhe mund të dëmtojë përdoruesin. Fjala vjen, dikë që nuk di të hedhë firmën. por megjithatë  e sheh në një kafene me një lap-top para. Ose një fermer, që ble një "Ferrari" dhe ngjitet në fshatin e tij skërkave për t'ju mburrur bashkëfshatarëve.

Por populli edhe këtu nuk është treguar largpamës. Në shoqërinë e sotme shqiptare mund të shohësh plot e plot qenër e qenushka, kuçka e zagarë, buça dhe qenër stani, që sillen jo në përputhje me "statusin" e tyre, por askush nuk ka të drejtë t'ju thotë gjysëm fjale, apo më keq t'i denigrojë. Kështu është "etikisht korrekt" në kohët moderne, ku gjithkush mund të bëjë atë që i pëlqen, pa u drojtur se mund ta përbuzin të tjerët.

Në mbyllje të kësaj përsiatje (pa buke) rreth kuçit, brekëve dhe njerëzve më duhet të them se shumë shtampa që i kemi në kokë na duhet t'i heqim në varësi të zakoneve dhe sjelljeve të reja. Edhe me koston se do varfërohet thesari i shprehjeve popullore.