Kohë të këqija për vendet e vegjël

Mund të dukej disi e çuditshme gjatë presidencës së parë të “the Donald”, por duket se po ngjan gjatë një muaji të presidencës së dytë të tij.

Një njeri i vetëm po përmbys rendin ekzistues botëror.

Sistemi ndërkombëtar i tre dhjetvjeçarëve të fundit (pas Luftës së Ftohtë) karakterizohej nga globalizmi i cili ishte një prirje për qarkullimin e mallrave dhe kapitaleve nëpër botë, përpos disa rregullave që favorizonin më të mëdhenjtë, por që linin mundësi edhe për të vegjëlit dhe me pe prirje për të shmangur konfliktet e armatosura. Edhe pse SHBA u angazhua në dy konflikte absurde (ai i Irakut dhe Afganistanit), më tepër se lëvizje të llogaritura mirë politike, ato ishin si rrjedhojë e sulmit të 11 shtatorit dhe njëkohësisht e një “tërheqjeje prej hunde” nga ana e Izraelit për të goditur armiqtë e tij në rajon.

Lufta e Ukrainës e prishi drejtpeshimin e rendit botëror dhe Trump tani po i jep goditjen e fundit.

Një nga rrjedhojat më negative të Luftës në Ukrainë është ajo se “kufijtë mund të ndryshohen me luftë!”

Tashmë administrata amerikane jo vetëm e ka pranuar këtë në rastin e Ukrainës, por e paraqet edhe si një gjë të natyrshmë për të mëdhenjtë, që duan të mbrojnë interesat e tyre kombëtare. (Mund t’i ndryshojnë kufijtë pa përfillur më institucionet ndërkombëtare apo ligjet ndërkombëtare.)

Europa duket tërësisht e çorientuar nga politika e re e administratës amerikane. Gjatë dekadave të fundit, shumë vende kryesorë europianë kishin ulur buxhetet e tyre të mbrojtjes në dobi të programeve të tjera sociale. Tani, duke ndjerë mundësinë e braktisjes nga SHBA për mbrojtjen e tyre, janë rritur zërat që jo vetëm shpenzimet ushtarake duhet të rriten në mbi 3% të buxhetit, por edhe të përpiqen të militarizojnë një pjesë të industrisë së tyre. (Deri më tani 80% të paisjeve ushtarake Europa i importonte nga SHBA.)

Por çdo të thotë kjo situatë e re për vendet europiane dhe veçanërisht për vendet e vogla, në të cilët hyn edhe Shqipëria, sidomos nëse NATO dobësohet ose prishet.

Gjithsejcili duhet të armatoset deri në dhëmbë ose të gjejë një çadër të re mbrojtëse. Pra ose të futet nën sqetullën e një Fuqie të madhe, (ndaj të cilës duhet të kthehet në një vend vasal)ose të jetë pjesë e një aleance ushtarake me fqinjët për të mos u “gëlltitur” nga vendet më të mëdha dhe më të fuqishme ushtarake.

Problemet më të mprehta dhe më të shpejta do jenë për tre vendet balltike, por edhe Ballkani, me problemet e përhershme të tij, nuk ka për t’i shpëtuar acarimeve të mëdha dhe njëkohësisht edhe provokimeve ushtarake. Nuk është e pamundur të ketë përplasje mes Turqisë dhe Greqisë për ishujt e Egjeut, mes Bosnjës dhe Sërbisë, Hungarisë dhe Rumanisë, Bullgarisë dhe Maqedonisë dhe për atë që jemi më të interesuar - mes shqiptarëve dhe Sërbisë. Duket se shumë probleme të kufijve dhe të pakicave kombëtare në këto vende do të zgjidhen në favor të më të fortëve në një Marëveshje të ngjashme me atë të Jaltës mes Putin dhe Trump.

Drejt kujt duhet t’i drejtojë sytë Shqipëria në rast se skenare të tilla mund të nisin të realizohen në vitet e ardhme.

Kam frikë se aleati më i mundshëm ushtarak do jetë Sulltani Erdogan, dhe pas një shekulli ne do kthehemi të gjithë në dumbabista.

Kështu ndodh kur je i vogël dhe i pafuqishëm.

Le të jemi realistë!

Realist është dikush që i pranon dhe sillet ndaj situatave sikundër ato janë.

Ky është njëri nga përcaktimet thelbësore të të qënit realist. E megjithëse është i qartë në çështjen e pranimit, është i mjegullt në atë të sjelljes ndaj rrethanave.

Le të supozojmë se si duhet të sillet në “realist” në gjendjen e sotme të shoqërisë shqiptare dhe veçanërisht atë të politikës shqiptare.

Thuajse të gjithë, (me ndonjë përjashtim të vogël) e pranojnë se korrupsioni është shtrirë në çdo qelizë të jetës shqiptare dhe më shumë akoma në rangjet e larta të politikanëve dhe të gjithë atyre “që kanë në dorë“. Pra thuajse tç gjithë janë realistë për këtë çështje, por nuk ngjasojnë plotësisht me njëri tjetrin. Varet se sillen ndaj këtij realiteti.

Një nga mënyrat me të cilat mund të veprojë “realisti” është të sillet edhe ai si shumica dhe të tentojë të zerë një vend me ndikim dhe me lidhje “ku të kapë ç’farë të kapë!” Pa pëmendur nëse kjo është në kundërshtim me moralin, është e rrezikshme se është në kundërshtim me ligjin. “Realisti” rrezikon të përballet në një moment të caktuar me ligjin dhe të shkatërrojë karrierën apo edhe të ardhmen e tij. Nuk ka siguri se në një sistem ku sundon korrupsioni ai mund t’i shpëtojë pafundësisht ndëshkimit. Provë është fakti që shumë nëpunës shtetërorë (por edhe privatë) janë dënuar për korrupsion. Pra kthimi në një “realist konformist” (që sillet ndaj sistemit në përputhje me sistemin) është një thikë me dy presa. Siguron disa të ardhura, por rrezikon jo vetëm netë pa gjumë, por edhe netë në një qeli të ftohtë.

Një tjetër mënyrë sjellje ndaj situatës është ajo e “mbajtjes sehir” me bindjen se asgjë nuk mund të ndryshojë. Ky është “realisti pasiv”, i cili ndjehet shumë i mençur, por që në të vërtetë nuk është aspak i tillë, sepse realiteti të cilin e pranon dhe nuk bën asgjë për ta ndryshuar është edhe në kurriz të tij dhe të familjes së tij. Më tepër se një “sehirxhi”, “realisti pasiv” është një miop, që nuk sheh dot më larg se realiteti.

Një variant i “realistit pasiv” është ai i “realistit iluzionist” (term disi kontradiktor), që e pranon realitetin, por mendon dhe predikon se “do e ndryshojnë amerikanët apo Bashkimi Europian”.

Mënyra e tretë e sjelljes është ajo e kundërshtimit të realitetit. Jo e mohimit të tij, por e kundërshtimit dhe e përpjekjeve për ta ndryshuar. Këtë mund ta quajmë “realisti kundërshtues” dhe është një qëndrim i vështirë, i gjatë dhe i lodhshëm, por i vetmi qëndrim i dobishëm për vetë individin dhe shoqërinë. Nëse nuk e kundërshton realitetin, që në bisedat e thjeshta familjare, me protesta të vogla e të mëdha, me denoncime në media apo në organet që zbatojnë ligjin, atëhere nuk ke bërë asgjë për veten dhe për familjen.

Ndaj le të bëhemi realistë, por realistë kundërshtues ama!

Zemërimi i shtirur i Ed-hem beut

Ka dy ditë shpërthimi, sharrjesh, shungullimi nga Beu i Madh i Shqipërisë (jo Skënderi, por Ed-hemi) ndaj Strukturës së Posaçme Anti Korrupsion për shkak të arrestimit të Erion Veliajt.

A duhet besuar se kryeministri është tmerrësisht i shqetësuar sa t’i lejojë vetes të pështyjë në atë çka e quante deri tani si arritja më e madhe e dy mandateve të fundit të qeverisjes së tij dhe që është Reforma në Drejtësi?

Rama ka kohë që është i shqetësuar për mungesën e kontrollit të plotë të SPAK. Ndaj ka kohë që ka ngritur pranë Kuvendit komisionin Xhafa, nëpërmjet të cilit ka dashur të bëjë ndryshime tek SPAK. të cilat nuk i kanë pëlqyer as Strukturës vetë, por edhe amerikanëve që kanë kërkuar gjithnjë një pavarësi të SPAK nga ekzekutivi. Por në të njëjtën kohë aia ka dashur që njerëzit, sidomos të tijtë të besojnë se përgjithësisht Rama e kontrollon Strukturën. Jo më pak se dy javë më parë nga rrethi i tij pat dalë lajmi se “SPAK ishte gati të arrestonte Veliajn, por Rama ju tha që këtu është vija e kuqe dhe ata u stepën!” Lajmi i sajuar doli edhe për t’i dhënë zemër Lali Erit, por kryesisht për të konsoliduar opinionin se kryeministri kontrollon gjithshka. Kjo më shumë se kurrë i duhet tani në prag zgjedhje për të mbajtur lart moralin e kazermës së tij.

Por Rama ka qënë i përgatitur edhe për variantin që ndodhi. Ai e kishte braktisur Lalin që në gusht dhe me këtë i kishte lënë dorë të lirë Strukturës që të vepronte në thellësi për “dosjen e fustaneve” për deri sa nuk i shkohej në thellësi dosjeve të Inceneratorit të Tiranës dhe asaj të “5D”. Ndaj prej shtatorit të kaluar pritej një veprim për ndalimin e Kryetarit të Bashkisë. Për më tepër nuk është aspak e pamundur që “dosja e fustaneve” të jetë dorëzuar në SPAK edhe me miratimin vetë Ramës.

Në situatën e e tashme dy janë interesat kryesore të Ramës: E para dhe kryesorja është fitorja e zgjedhjeve më 11 maj dhe e dyta është zbatimi i “Omertës” nga Erion Veliaj. Për garantimin e të dyjave Ed-hem beut i shkon për shtat të shungullojë. Sidomos e dyta është edhe më delikate, sepse në një moment kur qehajaj Veliaj të jetë i bindur se është braktisur plotësisht nga Beu i tij, edhe mund të “lajthitë“ e të nxjerrë ndonjë pisllëk në të cilin Rama ka ideuar dhe ka qënë përfituesi kryesor.

Për deri sa ka edhe 3 muaj deri në zgjedhje dhe duke marrë në konsideratë dobësitë e opozitës , por edhe harresën e shpejtë që karakterizon popujt në përgjithësi, Rama e di që arrestimi i Veliajt nuk do ketë një pasojë të rëndë në zgjedhjet e 11 majit. Deri pas 3 muajsh ai e di që “çështja Lali” nuk do jetë në rendin e ditës dhe duke patur në kontroll mediat ai mund ta manipulojë përsëri opinionin publik.

Unë kam bindjen që pjesëmarrja në zgjedhje do jetë më e ulët se më parë dhe edhe pse Ed-hemi nuk do fitojë dot 84 deputetë ai do jetë në gjendje të formojë qeverinë.

Ndaj dhe nuk i besoj aktrimit të shpifur të ditëve të fundit të tij.

“Kufoma Veliaj” dhe mosndryshimi në Shqipëri

Dje u arrestua kryebashkiaku i Tiranës, që prej disa muajsh ishte një “kufomë politike”. Pati të gëzuar mes njerëzve të thjeshtë, mes kundërshtarëve politikë të PS-së dhe mes armiqve të tij brenda PS-së.

Për mua nuk ka asgjë për tu gëzuar. Jemi ende shumë larg të kthimit në “kufomë“ të sistemit autokratiko-kleptokratik, që sundon sot në Tiranë.

Treguesi më i qartë i gjendjes politike në Shqipëri është sondazhi i fundit i Euronews, rreth preferencës politike të shqiptarëve, të cilët jetojnë brenda kufijve të atdheut. Shumica dërmuese e tyre ende mbështesin dy partitë kryesore. që janë përgjegjëse për krijimin e sistemit të sotëm. Me një fjalë mbështetës të Edi Ramës dhe Sali Berishës. Të gjitha partitë e tjera, të papërzjera deri tani në vjedhjen masive të fondeve publike, së bashku nuk e kalojnë 15%.

Eshtë e vështirë të saktësosh arsyet kryesore të kësaj inercie politike të shoqërisë shqiptare, që ka mbetur vetëm mes dy alternativave, që janë thuajse identike, ose njëra më e keqe se tjetra.

Mund të numurosh mungesën e traditës politike pluraliste, patronazhistët, kontrollin e plotë të shtyllave të pushtetit nga një njeri, korrupsionin e mediave, dobësitë e mesazhit të partive të reja, por të gjitha këto nuk shpjegojnë se si një pjesë e madhe e popullsisë, mendon se ndryshimi pozitiv mund të vijë nga Sali Berisha dhe “qëndrestarët “ pranë tij.

Duke u kthyer në “kufoma politike” Veliaj dhe nëse arrestimi i tij mund të ketë ndikim në rezultatin e zgjedhjeve, kam bindjen se efekti do jetë i papërfillshëm. Mund të ketë disa të zhgënjyer më shumë në rradhët e PS-së, të cilët nuk të shkojnë në zgjedhje, por jo më tepër se kaq. I ashtuquajturi “elektorati gri” është tepër i mpitë sa nuk bën të mundur atë që quhet “efekti pendul” (gjë që ndodh rëndom në demokracitë e zhvilluara), kur pas një skandali të madh, partia në fuqi i humbet zgjedhjet.

Dhe skandal më të madh se të ndiqen penalisht për korrupsion një zv.kryeministër, disa ministra dhe tashmë edhe kryetari i Bashkisë më të madhe nuk mund të ketë. Në asnjë vend europian nuk ka pasur kaq shumë politikanë që janë para drejtësisë për vjedhje, korrupsion dhe shpërdorim detyre.

Po ç’farë mund të parashikohet për zgjedhjet e majit?

Një pjesëmarrje nga më të ultat në votime; një fitore e re e Ramës; konsolidim i opozitës së Berishës dhe nga një ose dy deputetë për tre ose katër parti të reja.

Pra status quo.

Fituesi kryesor në këtë gjendje të palëvizshme do jetë Rama; më pas Berisha, që do mbetet faktor në politikën shqiptare dhe do arrijë t’i shpëtojë Drejtësisë së bashku me familjarët; madje edhe Meta duke qënë në vend të sigurt si deputet mund t’i shpëtojë dënimit.

Fati i Veliajt?

Aspak i rëndësishëm për shoqërinë shqiptare dhe jetën e saj politike.

Shkurti shkurton hurët, por rrit tarifat!

Në piskun e dimrit, kur çdo gjë është më e shtrenjtë na duheshin edhe tarifat e Trump, që fillojnë të martë më drekëherë. Edhe kryeministri jonë Dru-do, do i përgjigjet tarifave 25% që do aplikojë Trump mbi eksportet kanadeze, me tarifa 25% mbi eksportet amerikane në Kanada.

Mund të thoni me të drejtë , “ti nuk je as eksportues dhe as importues, ndaj nuk të hyn në qese se ç’bëjnë qeveritë me tarifat.”

Jo. Kanë të bëjnë edhe me mua që ç’ke me të se tarifat e ndërsjellta sjellin luftë tregëtare dhe lufta tregëtare sjell kriza, dhe sikundër ma ka mësuar Dalip Cota në lëndën e Ekonomisë Kapitaliste, të pasurit barrën e krizës e hedhin në kurriz të të varfërve dhe doemos edhe në kurrizin tim.

Por edhe sikur ta ve në dyshim atë që më ka mësuar Dalipi, unë e di që shumë nga ushqimet që blej vijnë nga Amerika duke filluar me portokajtë dhe lëngjet e portokajve, qitrot dhe lëngjet e qitrove, sallatat jeshile dhe shumëngjyrëshe, luleshtrydhet, brokolat, lulelakrat, salca e domates dhe majonezat e shumë e shumë pije alkolike. Duke filluar nga e marta ato do kushtojnë një djall e një çerek, gjë që do më detyrojë të ha më shumë patate, makarona, oriz dhe brumëra, që nuk më bëjnë mirë për shëndetin.

Dhe sikur mos mjaftojnë tarifat, kompanitë shtetëtërore të shitjes së alkolit kanë vendosur të heqin nga raftet pijet alkolike amerikane. Kështu që në vend të pimë të djelave dhe festave ndonjë verë të mirë Kalifornie do detyrohemi të pimë ndonjë shollomotkë nga ato që bëhen me rrushin e vreshtave të Kanadasë.

Në mënyrë të ngjashme do rriten çmimet në Meksikë dhe në SHBA, por në Meksikë unë nuk kam ndonjë kushëri apo të njohur dhe amerikanëve mirë t’ju bëhet se për këtë President votuan.

Për tu larguar nga ky humor i zi, duhet thënë se sikundër parashikohej, vitet e presidencës Trump do jenë të vështira për të gjithë globin. Tensionet ndjehen në gjithë titujt kryesorë të lajmeve në mediat botërorë.

Të vjen për të qeshur e për të qarë, kur dëgjon që “The Donald” ankohet se deri tani të gjithë vendet e zhvilluara në botë “ja kanë hedhur” Amerikës në tregëti ndaj dhe ndaj duhen tarifat “për të mos u treguar më budalla!”

Amerika ka që në vitin 1945, që dikton të gjitha ligjet dhe marëveshjet ndërkombëtare ekonomike dhe politike në botë. Ka shkruar rregullat e lojës në favor të saj dhe tani Trump është i pakënaqur edhe me to, por do rregulla të tjera të cilat e favorizojnë më shumë shtetin dhe ekonominë amerikane!

Nuk është e pamundur, që shumë rajone të botës dhe veçanërisht Amerika e Veriut të hyjë në një krizë të thellë ekonomike. Sipas shumë specialistëve të njohur, disa tregues makroekonomikë e dëshmojnë këtë dhe ç’ka po bën Trump po shpie edhe më shumë në atë drejtim. Pritet ajo që quhet “stagflacion” dhe që karakterizohet nga rritje e inflacionit, ulje e rritjes ekonomike vjetore dhe rritje e papunësisë.

Ndoshta kët mars mund të shpëtojmë dhe ta lëmë lëkurën marsin e ardhmë.